Programma 2 Woonklimaat en leefomgeving

Een nieuwe omgevingsvisie voor de leefomgeving

Beleidshorizon 2025

Uiterlijk drie jaar na inwerkingtreding van de Omgevingswet moet elke gemeente in Nederland beschikken over een omgevingsvisie voor de fysieke leefomgeving. De fysieke leefomgeving omvat volgens de Omgevingswet onder andere:

• Bouwwerken
• Infrastructuur
• Watersystemen
• Water
• Bodem
• Lucht
• Landschappen
• Natuur
• Cultureel erfgoed
• Werelderfgoed
• Gezondheid
• Veiligheid
• Milieu
• Klimaat
• Mobiliteit
• Openbare toegankelijkheid
• Landschappelijke of stedenbouwkundige waarden

In het coalitieakkoord is aangegeven dat de woningvraag, economische groei, energietransitie, mobiliteit, water, gezondheid, natuur en klimaat veel vragen van de ruimte in Nederland en dus ook in de gemeente Oldambt. Deze functies en belangen in de lokale fysieke leefomgeving moeten goed tegen elkaar worden afgewogen. Er is mede daarom gekozen voor het ingrijpend actualiseren van de Omgevingsvisie die de raad in 2017 heeft vastgesteld.

Aanpak op hoofdlijnen

We gaan een nieuwe omgevingsvisie voorbereiden met een tijdshorizon tot medio 2035, die met een brede participatie, integrale afstemming binnen de organisatie (maatschappelijk en ruimtelijk domein) en betrokkenheid van de gemeenteraad tot stand dient te komen. Bij het opstellen van de omgevingsvisie wordt rekening gehouden met input vanuit de samenleving. Gelijktijdig met de omgevingsvisie zullen ook masterplannen voor de dorpen Bad Nieuweschans en Scheemda worden voorbereid, die hetzelfde traject als de omgevingsvisie zullen volgen en hierop worden afgestemd. De masterplannen zijn uitwerkingen van de omgevingsvisie op dorpsniveau.

Ontwikkelingen

De oorspronkelijke ambitie was erop gericht de Omgevingsvisie in 2024 af te ronden. Al in de IBR2 van 2024 is aangegeven dat dit niet haalbaar bleek. De inzet is er nu op gericht om de Omgevingsvisie voor Oldambt in maart of april 2025 af te ronden met besluitvorming in de gemeenteraad. Voor de masterplannen (op uitvoering gerichte programma’s) Scheemda en Bad Nieuweschans geldt dat de vaststelling door het college voorzien in respectievelijk het eerste en tweede kwartaal van 2025.

Acties in 2025

• We laten de Omgevingsvisie vaststellen door de gemeenteraad in maart - april 2025.

• We laten de Masterplannen Scheemda en Bad Nieuweschans vaststellen door het college in de periode maart – juni 2025.

• Medio 2025 starten we met de uitvoering van het masterplan Scheemda.

Leefbaarheid en brede welvaart

Beleidshorizon 2025

We versterken de brede welvaart in onze gemeente en provincie met als doel dat iedereen prettig moet kunnen wonen. Dit doen we onder andere door in het NPG samen te werken met onze inwoners en partners en door te investeren in een ‘Wel-varende Graanrepubliek’ middels het lokaal programma ‘Toekomst voor Oldambt’.

Aanpak op hoofdlijnen

De ruimtelijke, sociale en economische factoren in de leefwereld van de inwoner willen we meer in samenhang met elkaar oppakken. Niet de systeemwereld, maar de leefwereld van onze inwoners staat centraal.

Vanuit het NPG zijn de ambities van Oldambt vertaald naar vier programmalijnen: toekomst voor de jeugd, toekomst voor de dorpen en wijken, toekomst voor ondernemers, toekomst voor toerisme en erfgoed. Om uitvoering te geven aan deze ambities gaan we voortvarend aan de slag met concrete projecten en NPG-aanvragen. In de Regiodeal Oost-Groningen werken het Rijk, de provincie en 6 Oost-Groninger gemeenten samen met de regio (inwoners, bedrijven, scholen en organisaties) aan een brede welvaartsagenda. Deze samenwerking richt zich op de pijlers leren, werk en inkomen, gezondheid en woonomgeving.

Veel factoren hebben invloed op de leefbaarheid. Hier is de gemeente niet alleen verantwoordelijk voor. Ook inwoners, verenigingen, ondernemers en maatschappelijke organisaties hebben een gezamenlijke en een eigen verantwoordelijkheid.

We gaan dit jaar extra inzetten op onderhoud van de buitenruimte, van zowel de verharding, de bermen als de graskanten. We zetten hierbij in op de entrees van de dorpen en Winschoten met duurzaam representatief groen. We leggen bloemrijke bermen aan en stimuleren ecologisch beheer in parken en tuinen. Dit leidt tot een aantrekkelijkere en gezondere leefomgeving voor de inwoners, maar ook tot een duurzame toekomst waarin natuur en gemeenschap in balans zijn. We kunnen zo de biodiversiteit in de gemeente Oldambt vergroten en bijdragen aan een schoner en netter leefgebied.

Ook het gebiedsgericht werken willen we verder ontwikkelen. Daarbij willen we zowel de ruimtelijke als de sociale factoren in de leefwereld van de inwoner meer in samenhang met elkaar oppakken.

Ontwikkelingen

Met de kabinetsmaatregelen Nij Begun wil het rijk werken aan erkenning, herstel en perspectief voor Groningen. Hierin worden 50 maatregelen benoemd die, naast schadeherstel en versterking, voor een belangrijk deel gaan over een generatielang investeren in Groningen op het gebied van verduurzaming, sociaal en economie. In 2024 zijn hiervoor kwartiermakers aangesteld en agenda’s en plannen gemaakt en het streven is om eind 2024, begin 2025 hierover besluitvorming te hebben. Naast de verschillende agenda’s gaat het hierbij ook over de verschillende masterplannen die in ontwikkeling zijn (o.a. Masterplan Regiocentra, Campussen en Oost-Groningen). De uitwerking van deze agenda’s en plannen zal ook voor onze gemeente grote impact gaan hebben.

Voor het NPG geldt dat we in 2024 ons lokale programma hebben geactualiseerd, welke in het najaar 2024 nog voor vaststelling aan de raad wordt aangeboden (na goedkeuring bestuur NPG). Dit geactualiseerde programma vormt de basis voor verdere uitwerking en uitvoering.

De Regiodeal is met een jaar verlengd en eindigt eind 2024. Er zijn met de gezamenlijke vijf gemeenten, het Ministerie van BZK en de provincie Groningen inmiddels gesprekken gestart over een vervolgaanvraag: Regiodeal 2.0. Naar verwachting zal in september/oktober een convenant ondertekend worden.

Voor een verdere beschrijving van de ontwikkelingen en de plannen m.b.t. NPG verwijzen we naar paragraaf 5.9 (Programma Oldambt Versterkt) in de begroting.

Acties in 2025

• We werken verder aan de uitvoering van het lokale programma NPG en alle projecten die hiervoor inmiddels zijn goedgekeurd.

• Het streven is om in 2025 voor alle projecten die nog in ontwikkeling zijn een aanvraag in te dienen (in totaal zeven projecten).

• We zetten ons actief in voor de uitwerking van de agenda’s en plannen vanuit Nij Begun en wat dit mogelijk voor onze gemeente gaat betekenen. Binnen de gemeente zal dit het nodige vragen aan capaciteit en organisatie. Dit betreft in elk geval de volgende onderdelen:

• Herstelagenda: zoals elders ook verwoord in de begroting werken we aan een lokale agenda Herstel voor Oldambt waarin we de maatregelen uit Nij Begun ten aanzien van schadeherstel en versterking op een meer integrale en gebiedsgerichte wijze willen uitwerken.

• Isolatie-aanpak: onderdeel van Nij Begun is de isolatieaanpak (maatregel 29) die in 2025 wordt uitgerold ook in de gemeente Oldambt (zie ook 5.1 Duurzaamheid).

• Sociale Agenda: het streven is om eind 2024, begin 2025 deze agenda vast te stellen waarna gekeken wordt welke rol en acties hier voor ons als gemeente zijn weggelegd.

• Economische Agenda: zelfde als voor de sociale agenda geldt ook voor de economische agenda. Daarnaast werken we aan de verschillende masterplannen Regiocentra, Masterplannen en Oost-Groningen die in dit kader ontwikkeld worden (zie ook onderdeel economie in de begroting).

• We gaan de Regiodeal 2.0 Oost-Groningen verder uitwerken en starten met de uitvoering.

Openbare ruimte

Beleidshorizon 2025

De gemeente Oldambt is een mooie, goed onderhouden gemeente om in te wonen. Dit doen we door het stimuleren van biodiversiteit, het versterken van ecologische netwerken en het verhogen van bewustwording en betrokkenheid van inwoners.

Aanpak op hoofdlijnen

We stimuleren de biodiversiteit door het aandeel van biodiversiteitsvriendelijke beplanting in openbare ruimtes te verhogen. Een belangrijk aandachtspunt hierin is het behoud van een balans tussen intensief onderhouden groen en extensief beheerde zones, waardoor variaties in het straatbeeld ontstaan.

We creëren en verbinden ecologische zones. Bij nieuwe projecten kijken we naar welke belemmeringen voor flora en fauna we kunnen wegnemen en welke elementen we kunnen toevoegen om lokale flora en fauna te stimuleren. Daarom sluit er bij nieuwe projecten altijd een medewerker aan met een groene achtergrond die de natuurimpact kan analyseren.

We verhogen de bewustwording en betrokkenheid van inwoners bij natuur en biodiversiteit door middel van educatie, buurtprojecten en acties die gericht zijn op natuur inclusief tuinieren en het vergroenen van particuliere tuinen.

Ontwikkelingen

In 2024 zijn alle gras- en kruidachtige objecten van de gemeente geïnventariseerd en verwerkt in ons geografisch informatiesysteem (GIS), genaamd GeoVisia. We zitten nu in de opstartfase om onze maaiers hiermee te laten werken met behulp van iPads.

Acties in 2025

• We zullen met behulp van GeoVisia alle gras- en kruidachtige objecten gaan onderhouden.

• We zijn in 2024 begonnen met de deelname aan het NK Tegelwippen NK Tegelwippen | Oldambt (gemeente-oldambt.nl). We zijn hierbij klein begonnen om de inspanning van de ambtelijke organisatie te beperken en de animo voor soortgelijke projecten te inventariseren. In 2025 willen we de actie uitbreiden en nog meer inwoners stimuleren hun tuin te vergroenen.

• In samenwerking met een externe ecoloog zullen we een aantal kennisbijeenkomsten organiseren waarin de betrokken collega’s worden meegenomen die dagelijks (met bijv. maaien) te maken hebben met de natuur en de biodiversiteit.

• In 2024 zijn we begonnen met het analyseren van de biodiversiteit in diverse gebieden. In 2025 zullen we dit doorzetten en zullen de uitkomsten een onderdeel worden van het groenbeleidsplan wat ondertussen opgestart is.

• Invasieve exoten bestrijden we om inheemse flora en fauna te beschermen.

• We ronden het Groenbeleidsplan af en laten deze vaststellen door het college en de raad.

• We continueren het verwijderen van zieke essen, in het kader van de essentaksterfte.

• We gaan de biodiversiteit verbeteren door onder andere meer sinusbeheer toe te passen.

• Toegangsgebieden naar dorpen gaan we met duurzame beplanting inplanten zodat de entrees weer kleurrijk worden.

• We gaan meer aandacht besteden aan onkruidbeheersing naast verharding.

• We voeren groot onderhoud uit aan de fonteinen van de Venne en het Oldambtplein in Winschoten en de fontein Molensteen te Bad Nieuweschans.

• We ronden het project ‘vervanging conventionele verlichting door LED verlichting’ af op het onderdeel Openbare Verlichting.

Wonen

Beleidshorizon 2025

We willen voldoende en kwalitatief goede, duurzame woningen, waarbij er aandacht is voor woningen voor ouderen en woningen die betaalbaar zijn voor jongeren.

Aanpak op hoofdlijnen

Het in 2021 door de gemeenteraad vastgestelde ‘Programma Wonen 2021-2026 Oldambt’ wordt uitgevoerd. Woningen willen we verduurzamen en daarmee het wonen (op termijn) betaalbaarder en comfortabeler maken en de energiearmoede verminderen. In de door de raad vastgestelde warmtetransitievisie 2021 wordt uitgegaan van het opzetten van wijkuitvoeringsplannen.

De speerpunten van het programma wonen worden mede via de Regiodeal pijler woonomgeving tot uitvoer gebracht. We doen dit via de actielijnen vitale kernen, gebiedsgerichte aanpak en energietransitie (jouwbespaarcoach.com).

Door stapsgewijs woningen te verduurzamen en energie te besparen willen we het aardgasverbruik voor woningen in 2030 met 20% hebben verminderd. Dit willen we uitbreiden totdat heel Oldambt in 2050 aardgasvrij is. Dat betekent dat we in 2025 het aardgasverbruik voor woningen met circa 8% hebben verminderd. In het door de raad in 2022 vastgestelde ambitiedocument voor het centrum Oldambt zijn ook uitgangspunten voor wonen opgenomen. Er is extra aandacht voor jongerenhuisvesting.

Samenwerking met de regio en de provincie is belangrijk. Versterken, verduurzamen, kwalitatief verbeteren en bevorderen van betaalbaarheid willen we faciliteren door gebruikmaking van diverse stimulerings-/financieringsregelingen en door maximaal in te zetten op koppelkansen. In februari 2023 hebben de colleges van B&W van de Oost-Groninger gemeenten, het college van GS van Groningen en de minister van VRO afspraken gemaakt over woningbouw in de Regionale Woondeal 2022-2030. Hierin is het aandeel van Oost-Groningen in de provinciale woningbouwopgave opgenomen. Het aandeel van de gemeente Oldambt bedraagt 1682 woningen, waarvan de Langestraat-Noord, St.Lucaslocatie, Poort van Winschoten, Centrum-Zuid en Waterkwartier zgn. ‘sleutelprojecten’ zijn. Voor de nieuwbouw van woningen op deze locaties (tezamen 395) heeft het Rijk financiële middelen beschikbaar gesteld.

Ontwikkelingen

Met de Wet versterking regie volkshuisvesting is het de bedoeling dat de verschillende overheden wettelijke instrumenten krijgen om met meer regie en met meer tempo meer betaalbare woningen voor de verschillende doelgroepen te kunnen bouwen. Kerninstrument in deze Wet is het volkshuisvestingsprogramma. Dit programma vervangt het huidige Programma Wonen en krijgt een plek in de beleidscyclus van de Omgevingswet. De gemeenteraad stelt de Omgevingsvisie vast. Vervolgens wordt deze visie verplicht uitgewerkt in het volkshuisvestingsprogramma, welke het college van B&W vaststelt. De Woonzorgvisie is een deel van het huisvestingsprogramma. Volgens het wetsvoorstel geldt de verplichting van het volkshuisvestingsprogramma vanaf 2026.

Acties in 2025

• Om huisvesting voor jongeren meer mogelijk te maken zal niet alleen aandacht worden gegeven aan de kwantiteit van de woningvoorraad, maar met name ook aan de betaalbaarheid ervan. Hiervoor zal uitvoering worden gegeven aan de geactualiseerde verordening Starterslening. Daarnaast gaat het ook om de uitwerking van wat in de regionale woondeal als ‘kritische succesfactoren’ is genoemd ten aanzien van de bouw van voldoende betaalbare woningen (onder andere oplossen knelpunt onrendabele top). Voor deze uitwerking vindt periodiek ambtelijk en bestuurlijk overleg plaats tussen de gemeenten en de provincie.

• Met de door het Rijk beschikbaar gestelde middelen vanuit het Volkshuisvestingsfonds worden in overleg met bewoners van de projectgebieden (Winschoten-Zuid en Bad Nieuweschans) plannen ontwikkeld voor wijkvernieuwing (woningverbetering en verduurzaming).

• We treffen de noodzakelijke voorbereidingen voor het opstellen van het Volkshuisvestingsprogramma.

• We voeren het NPG-project ‘Fonds Toekomstbestendig Wonen’ uit door Verzilverleningen beschikbaar te maken voor het verduurzamen en levensloop bestendig maken van woningen. Het doel is om in 2025 ten minste € 250.000 aan verzilverleningen uit te geven via het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting.

Infrastructuur

Beleidshorizon 2025

Om Oldambt niet alleen een aantrekkelijke woongemeente te laten zijn, maar ook een aantrekkelijk vestigingsklimaat te bieden voor potentiële nieuwe bedrijven, moet de gemeente en bereikbaar zijn én dient de weggebruiker veilig over ons wegennet te kunnen rijden.

De gemeente vindt het Wunderline-project (herstel en verbetering van de spoorverbinding Groningen-Oldenburg) belangrijk voor de ontwikkeling van economie, toerisme, recreatie en de ontwikkeling van de grensoverschrijdende arbeidsmarkt. Daarnaast is deze ook van groot belang voor het hebben en/of houden van Ketenmobiliteit (het mogelijk maken van het gebruik van diverse vervoermiddelen tijdens een reis).

Aanpak op hoofdlijnen

De infrastructuur brengen en onderhouden we op niveau B (landelijke CROW-norm). Hiervoor dient het achterstallig onderhoud aan de infrastructuur, ontstaan door de droge zomers van 2018, 2019, 2020 en inmiddels ook 2022, te worden aangepakt.

We willen het gebruik van de fiets stimuleren. Niet alleen omdat beweging bijdraagt aan de gezondheid, maar ook omdat het belangrijk is voor onze jeugd, de toeristen, veiligheid en het klimaat. We hebben hiervoor een subsidie van € 700.000 toegezegd gekregen van de Provincie. Zie hiervoor ook programma 2.3 Sport en gezondheid.

Voor de aanpak van droogteschade gaan we in 2025 ook opnieuw een aantal wegen aanpakken.

De gemeente gaat door met deelname in diverse grensoverstijgende samenwerkingsvormen, zowel op bestuurlijk als op ambtelijk niveau. De Wunderline ligt op schema en we willen samen met collega-overheden aan beide kanten van de grens bevorderen dat dit zo blijft.

Verwezen wordt ook naar programma 2.2 Veiligheid in de leefomgeving, waarin aandacht is besteed aan verkeersveiligheid.

Acties in 2025

• We implementeren een nieuw onderhoudscontract Wegen en aanverwante dienstverlening voor een duur van 10 jaar.

• We gaan de droogteschade verder aanpakken.

• We voeren fase 2 uit van de aanpak fysieke leefomgeving Bomenbuurt.

• We zetten ons in om de voortgang van het Wunderline-project te ondersteunen door samen te werken met relevante partners om de grensoverschrijdende verbinding te versterken en de ketenmobiliteit te bevorderen, zodat zowel economische groei als toeristische en recreatieve ontwikkeling gestimuleerd worden.

Een veilige leefomgeving

Beleidshorizon 2025

Inwoners moeten zich veilig kunnen voelen in de gemeente Oldambt. Ondermijnende criminaliteit en ontspoorde jeugd willen we stevig aanpakken en daarbij ook andere belangrijke veiligheidsthema's niet vergeten.

De vastgestelde veiligheidsprioriteiten uit het Regionaal Beleidsplan Veiligheid 2024 – 2027 (hierna: RBP) zijn:

• Maatschappelijke ongenoegen, polarisatie en radicalisering;
• (Georganiseerde) ondermijnende criminaliteit;
• Cyberveiligheid;
• Veiligheid en Zorg.

Onze ‘lokale prioriteiten’ zijn:

• Veiligheid & Jeugd;
• Verkeersveiligheid.

Aanpak op hoofdlijnen

We zullen als gemeente per veiligheidsthema een bijdrage leveren aan de betreffende actiepunten. Daar waar mogelijk doen we dat als Groninger gemeenten gezamenlijk, dan wel samen met onze stakeholders zoals het Openbaar Ministerie en de Politie Noord-Nederland.

We zetten in op (preventieve) maatregelen om de veiligheid van onze inwoners te behouden en/of te vergroten en jongeren op het goede spoor te houden. Hierbij leggen we een verbinding met organisaties op het gebied van jeugd en zorg. Dit doen we onder andere door inzet van het programma Opgroeien in een Kansrijke Omgeving.

Wat betreft ondermijning willen we gezamenlijk met de andere Groninger gemeenten de regio minder aantrekkelijk maken voor (internationale) georganiseerde criminaliteit. Hiervoor gaan we samenwerking zoeken op de vier vastgestelde sporen en verkennen we de grensoverstijgende samenwerkingsmogelijkheden.

Ontwikkelingen

Naast deze vier vastgestelde sporen, zijn er gesprekken gaande op welke wijze we een grensoverstijgende samenwerking tegen ondermijning kunnen bewerkstelligen in het EDR gebied. We noemen dit Spoor 5. Inmiddels zijn er aantal bestuurlijke bijeenkomsten geweest en tussen een aantal grensgemeenten gesprekken gaande waarbij de wensen en ideeën voor samenwerking op een rij worden gezet. In de Duitse grensstreek wordt een vergelijkbaar traject gepland.

De aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling wordt omgevormd naar het Toekomstscenario Kind- en gezinsbescherming. Deze transitie heeft ook consequenties voor aanpalende (beleids)terreinen zoals OGGz. Gemeenten hebben de wettelijke verplichting interne meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling te hebben.

Acties in 2025

Maatschappelijke ongenoegen, polarisatie en radicalisering:

• Zowel regionaal als lokaal willen we meer bewustwording creëren, dit doen we onder andere door het verbeteren van de informatiepositie en verdiepingstrainingen in het herkennen en aanpakken van radicalisering.

• Samen met onze ketenpartners zetten we in op preventie door het vergroten van de weerbaarheid van de samenleving en het voorkomen dat mensen radicaliseren, het proces van radicalisering af te buigen of extremisme en een aanslag te voorkomen.

• We gaan actief kennis en expertise vergaren en delen. We werken mee aan een beleidshandreiking voor gemeenten in Noord-Nederland, als vervolg op het onderzoek Fenomeenanalyse extremisme Noord-Nederland.

(Georganiseerde) ondermijnende criminaliteit:

De regionale aanpak ondermijning bestaat uit vier sporen. Als Groninger gemeenten zullen we daar verder uitvoering aan gaan geven. De sporen zijn:

• Spoor 1: we zorgen voor bewustwording en weerbaarheid, waarbij de focus dit jaar ligt op havenpersoneel, toezichthouders, bestuurders en ambtenaren. Lokaal zullen we kijken waar onze behoefte voor bewustwording ligt.

• Spoor 2: we voeren regionale controles uit in samenwerking met het regionaal interventieteam. In september 2024 is de kwartiermaker gestart om het team samen te stellen en verdere acties te concretiseren.

• Spoor 3: we harmoniseren beleid en uitvoering binnen de Groninger Gemeenten. In 2025 zullen we uitvoering geven aan het adviesrapport over hoe de samenwerking tussen gemeenten in de toepassing van de Wet Bibob er in de praktijk uit zou kunnen zien, waarbij de intentie is tot centralisatie.

• Spoor 4: we gaan de ‘Groningse norm’ implementeren.

• We zullen naast de regionale controles de periodieke gemeentelijke integrale controles op specifieke branches die gevoelig zijn voor ondermijning, voortzetten.

• We zullen intern periodiek aandacht schenken aan de bewustwording en weerbaarheidssessies, welke (mede) gericht zijn op de lokale problematiek zoals Jeugd en Ondermijning.

Cyberveiligheid:

• We werken in Noord-Nederland verband aan de invulling van de Lokale Cyberwegenkaart door interne en externe, publieke en private samenwerking te stimuleren op het thema cyberveiligheid. Samenwerking tussen CISO’s, ambtenaren OOV en veiligheidsadviseurs zowel regionaal als lokaal moedigen we aan, in het bijzonder bij het oefenen van een cybercrisis.

• Er wordt ondersteuning gezocht voor Noord-Nederlandse gemeenten in de vorm van een Aanjager Cyberweerbaarheid. Deze persoon zal gemeenten ondersteunen in het thema Digitale Veiligheid, met name online criminaliteit/digitale weerbaarheid en online aangejaagde ordeverstoringen.

• In Noord-Nederland verband realiseren we een goed en passend aanbod aan informatieproducten op cyberveiligheid. Dit gebeurt in nauwe samenwerking tussen de politie, OM en andere partijen die over relevante data beschikken.

• We versterken de bestuurlijke betrokkenheid op het gebied van cyberveiligheid door permanente bestuurlijke aandacht te genereren voor dit veelzijdige en complexe thema.

Veiligheid & Zorg:

• In Noord-Nederland willen we een effectieve verbinding tussen het zorg- en veiligheidsdomein, dit willen we bereiken door:

• Interventiemogelijkheden gezamenlijk af te stemmen.

• (Slimmer) samenwerken op Noord-Nederlands niveau. Dit doen we door gebruik te maken van bestaande overlegvormen en structuren en/of bestaande instrumenten te actualiseren.

• We onderzoeken de mogelijkheden om een (lokale) overlegvorm te realiseren waar onderwerpen die zowel het zorg- als veiligheidsdomein raken centraal staan en waarbij bestuurders uit beide domeinen in vertegenwoordigd zijn.

• Als het gaat om multi-problematiek wordt voor het leggen van verbinding gebruikgemaakt van het AVE-model (Aanpak voorkoming escalatie). Het AVE-model zal landelijk worden uitgerold. Wij implementeren organisatiebreed het AVE-model.

• We implementeren de meldcode HG kindermishandeling organisatiebreed.

• We zetten in op deskundigheidsbevordering aan de hand van de landelijke ‘Leidraad werken aan veiligheid’.

• Het Gronings offensief tegen seksueel geweld creëert een regionaal actieplan, wij onderzoeken tot welke lokale actiepunten dit leidt.

• We onderzoeken wat nodig is ter voorkoming van financiële uitbuiting bij Ouderen (Ouderenmishandeling) om een financiële alliantie op te zetten, in samenwerking met Oost-Groninger gemeenten.

• Wij brengen diverse themadagen/-weken in kaart, om onderwerpen gerelateerd aan geweld (in afhankelijkheidsrelaties) onder de aandacht te kunnen brengen.

• In 2024 is positief geadviseerd met betrekking tot de pilot slachtofferdevice bij ernstige stalking; wij volgen de voortgang van deze pilot actief en anticiperen op de uitkomsten.

Veiligheid en jeugd:

• Na de uitvoering van het project ‘sluitende aanpak jongeren’, gaan we in 2025 een structurele aanpak borgen met alle betrokkenen uit het lokale veld. De structurele aanpak bestaat in ieder geval uit de elemententen ‘outreachend case management’ en ‘outreachend jongerenwerk’.

• Lokaal zetten we een interventie op die ingezet kan worden voor jongeren en hun ouders. Denk hierbij aan het inzetten van ervaringsdeskundigen en een gezinsgerichte aanpak, maar ook het organiseren van activiteiten waarbij we de ouders betrekken.

• We gaan het lokaal onderwijs meenemen en waar nodig bijscholen met betrekking tot het erkennen van ondermijning en risicogedrag onder jongeren.

• We organiseren meer activiteiten om jongeren die dreigen een verkeerde keuze te maken een alternatief te bieden.

• We gaan overlast ter plekke aanpakken in samenwerking met jongerenwerk, politie en boa’s.

• We gaan het Halt spreekuur weer opstarten op scholen.

• We organiseren ontmoetingsplekken in elke kern in samenwerking met SWO en de provincie (Blauwestad).

• Het onderzoek van Molendrift naar aanbod jeugd in de gemeente Oldambt en de sluitende aanpak wordt eind 2024 afgerond. De concrete acties die hieruit voortvloeien volgen in IBR1 2025.

Verkeersveiligheid:

• We gaan uitvoering geven aan de concrete acties die voortvloeien uit het eind 2024 vast te stellen Uitvoeringsagenda- en programma. Deze acties zullen we benoemen in IBR1 2025.

• We laten het Mobiliteitsbeleid vaststellen door de raad.

• Eind 2024 dienen wij bij de provincie een subsidieaanvraag is voor een verkeersveiligheidsproject. In IBR1 2025 zullen wij hiervoor concrete acties formuleren.

• In 2025 komt er derde subsidieaanvraag van het Rijk betreffende verkeersveiligheid. Indien nodig stellen wij een uitvoeringsagenda en -programma Verkeersveiligheid op.

• In 2024 zijn we gaan werken volgens een risicogestuurde aanpak, uitgaande van zeven risicothema’s (veilige infrastructuur, kwetsbare verkeersdeelnemers, onervaren verkeersdeelnemers, rijden onder invloed, snelheid, afleiding en verkeersovertreders). In IBR 1 2025 zullen we daarover rapporteren.

Schadeherstel, versterking en een duurzaam en veilig gebruik van de ondergrond

Beleidshorizon 2025

De gevolgen van de gaswinning en de aardbevingen in Groningen zijn ook merkbaar in de gemeente Oldambt. Als gemeente vinden we dat de veiligheid van en perspectief voor onze inwoners voorop moet staan is. Naast de gaswinning hebben we ook te maken met andere activiteiten die van invloed zijn op de ondergrond en mogelijke bodemdaling, zoals zoutwinning en ondergrondse opslag van stikstof. Als gemeente zetten we ons in voor een duurzaam en veilig beheer en gebruik van de ondergrond.

Veiligheid gaat onder andere over versterking en schadeherstel van woningen, maar ook over duurzaam perspectief voor mensen die daarin wonen. Daarbij willen we dat de enorme verschillen die (zijn) ontstaan in de schadeloosstellingen van vergelijkbare aardbevingsschade aan vergelijkbare woningen, zo snel mogelijk worden opgelost. We vinden het belangrijk dat schade als gevolg van de gaswinning ruimhartig en duurzaam hersteld wordt.

Aanpak op hoofdlijnen

We proberen te voorkomen dat activiteiten in de ondergrond tot onacceptabele effecten leiden en houden de ontwikkelingen omtrent de gaswinning, bodemdalingsproblematiek, zoutwinning en de ondergrondse opslag van stikstof nauwlettend in de gaten. We vragen daarbij aandacht voor de problematiek van gestapelde mijnbouw, de funderingsproblematiek en de bodemdalingsproblematiek.

Als gemeente hebben we een belangrijke rol in de versterkingsopgave en samen met de NCG willen we dit voortvarend oppakken. Dit betekent:

• zo snel mogelijk duidelijkheid krijgen over welke woningen versterkt moeten worden,
• voortgang hebben in de uitvoering van de woningen die versterkt moeten worden,
• waar nodig inwoners helpen met tijdelijke huisvesting,
• zorgen dat we als gemeente het proces voor de benodigde vergunningen, ook voor tijdelijke huisvesting, zo goed mogelijk inrichten.

Daarnaast werken we aan de bredere versterking en de welvaart in onze gemeente met het Nationaal Programma Groningen (NPG).

Ontwikkelingen

Met de kabinetsmaatregelen Nij Begun wil het rijk werken aan erkenning, herstel en perspectief voor Groningen. Hierin worden 50 maatregelen benoemd op het gebied van een beter schadeherstel en versterking, maar ook sociale cohesie, ruimtelijke kwaliteit en leefbaarheid. Daarnaast wil men een generatielang investeren in Groningen op het gebied van verduurzaming, sociaal en economie.

Afgelopen jaar zijn diverse maatregelen uit Nij Begun uitgewerkt die de schadeafhandeling en de uitvoering van de versterking moeten verbeteren en voor onze inwoners ‘milder, makkelijker en menselijker’ moeten maken. Hierin spelen NCG en IMG uiteraard een hele belangrijke rol. Maar ook als gemeente krijgen we een grotere rol en ook financiële middelen voor een meer integrale en samenhangende aanpak van de herstelmaatregelen. Samen met andere betrokken partijen in de regio wordt in het kader van de Agenda Herstel van Groningen gewerkt aan een aanpak om als één overheid proactief en gebiedsgericht ondersteuning te bieden aan inwoners. Ook afgelopen jaar hebben we ons gericht op het zo goed mogelijk ondersteunen van inwoners met hulpvragen, vooral in situaties waarin zij vastlopen of ernstige problemen ervaren. Onze inwonersondersteuners spelen hierin een cruciale rol door bezoeken te brengen, een luisterend oor te bieden en, waar mogelijk, verder te helpen. Daarbij hebben we onze sociaal-emotionele ondersteuning ook uitgebreid met een collectieve aanpak.

We zien dat de inwoners zich zorgen maken over de schadeafhandeling in het gestapelde mijnbouwgebied. Wij vinden dat bij afhandeling van schademeldingen door mijnbouw hun belang voorop moet worden gesteld. Er dient dan ook één onafhankelijke, ruimhartige en rechtvaardige schadeafhandelingsloket te komen voor alle mijnbouwactiviteiten in Groningen, waarbij alle inwoners die geconfronteerd worden met schade als gevolg van mijnbouwactiviteiten terecht kunnen. Naar verwachting gaan in 2025 het Instituut Mijnbouwschade Groningen en de Commissie Mijnbouw hun krachten verder bundelen en komt er zo’n loket.

In 2024 is de actualisatie van het onderdeel bodemdalingsprognose van het huidige winningsplan Heiligerlee afgerond. Deze vergunning loopt echter in november 2025 af. In juli 2024 is door het zoutwinningsbedrijf een verlengingsaanvraag ‘winningsplan Heiligerlee’ ingediend om de zoutwinning in het Heiligerleeveld te kunnen blijven exploiteren. Eind 2024-2025 zal deze vergunning procedureel worden behandeld en zullen wij deze van advies voorzien.

Verder zal naar verwachting in 2025 een aanvraag voor het winningsplan Zuiderveen worden ingediend.

Voor een verdere beschrijving van de ontwikkelingen en de plannen voor 2025 verwijzen we naar paragraaf 5.9 (Programma Oldambt Versterkt) in de begroting.

Acties in 2025

• We voeren het lokale plan van aanpak ‘Versterking Oldambt 2025’ uit waarmee we NCG opdracht geven de versterkingsopgave uit te voeren. In het plan zijn doelstellingen en resultaten benoemd.

• Als gemeente organiseren we het versterkingsproces aan onze kant zo optimaal mogelijk. Dit betreft de samenwerking met NCG, de inzet op vergunningverlening en toezicht, maar ook bijvoorbeeld de afwegingen ten aanzien van RO en Erfgoed.

• We werken aan een lokale agenda Herstel voor Oldambt waarin we de maatregelen uit Nij Begun ten aanzien van schadeherstel en versterking op een meer integrale en gebiedsgerichte wijze willen uitwerken.

• Voor de gebiedsgerichte aanpak realiseren we de plannen voor Nieuwolda, ’t Waar en Nieuw-Scheemda.

• We ontwikkelen plannen voor de andere dorpen waar schade en/of versterking speelt.

• Waar mogelijk bieden we ondersteuning aan onze inwoners bij schadeherstel en versterking. Voor complexe situaties zetten we ons als gemeente in om oplossingen te onderzoeken en samen met verantwoordelijke partijen te realiseren. In dit kader ontwikkelen we onze (collectieve) aanpak verder en zetten we de beschikbare middelen in om knelpunten op te lossen

• We blijven nauwgezet de ontwikkelingen en het proces omtrent de zoutwinning in het gebied Heiligerlee/Zuiderveen volgen vanuit het perspectief van onze inwoners en daar waar mogelijk maken we gebruik van de juridische bevoegdheden (adviesrecht) op basis van de Mijnbouwwet voor nieuwe en  bestaande mijnbouwactiviteiten.

• We onderhouden regelmatig contact met de mijnbouwbedrijven (Nobian en Gasunie), Staatstoezicht op de Mijnen, het ministerie van Klimaat en Groene Groei en bewoners (stichting bewonersbelangen Lanengebied en Zuiderveen). Daarbij zullen we een belangrijke gesprekspartner zijn in ambtelijke en bestuurlijke overleggen.

• Het Nobian onderzoek over hoe de zoutcavernes op een veilige manier af te kunnen sluiten (abandonneringsplan) blijft onze aandacht houden.

• We voeren overleg met het IMG en de landelijke Commissie Mijnbouwschade over de problematiek van gestapelde mijnbouwactiviteiten en we volgen de uitwerking van de uitkomsten van het uitgevoerde onderzoek naar gecombineerde effecten van meervoudige mijnbouwactiviteiten (GEMMA).

• De gemeente blijft pleiten voor een uniforme benadering én behandeling van schademeldingen als gevolg van mijnbouwactiviteiten.

Sport en gezondheid

Beleidshorizon 2025

We streven naar een positieve gezondheid voor onze inwoners. Daarmee bedoelen we dat inwoners voldoende veerkrachtig zijn om zelf hun fysieke en geestelijke gezondheid en sociaal welbevinden te kunnen sturen. Omdat sport een belangrijke bijdrage levert aan de positieve gezondheid, willen we het sporten en bewegen zoveel mogelijk stimuleren. We vinden sporten voor iedereen belangrijk maar met name voor jongeren. De sport (en cultuur) participatie van kinderen en jongeren gaan we naar vergelijkbaar niveau brengen als in de rest van het land, want 'jong geleerd is oud gedaan'. Bij deze ontwikkeling vinden we het belangrijk dat sportvoorzieningen voor iedereen bereikbaar blijven.

Aanpak op hoofdlijnen

Door integraal samen te werken, zowel intern als met externe partners, werken we aan gezondheid in alle domeinen (‘health in all policies’). Dit mondt uit in een integraal preventieplan gericht op het terugdringen van gezondheidsachterstanden. Speerpunten daarin zijn:

1. Het versterken van de lokale sportinfrastructuur als onderdeel van de sociale basis zodat deze als voorliggende voorziening kan worden ingezet voor alle leeftijdsgroepen. Hiermee sluiten we aan op het Koersdocument Sociaal Domein.
2. Een wijkgerichte aanpak op positieve gezondheid, zodat inwoners in hun eigen buurt zelf regie kunnen voeren op hun gezondheid.

Samen met lokale sportaanbieders gaan we de ambities uit het sportakkoord realiseren. We stimuleren, onder andere als onderdeel van het Corona perspectiefplan sportdeelname onder kinderen en jongeren. Waar nodig ondersteunen we sportdeelname financieel via het Jeugdfonds Sport en Cultuur.

Het herstelplan is enkele jaren geleden vastgesteld en was nodig om weer een financieel gezonde gemeente te worden. Op onze sportvoorzieningen zijn forse bezuinigingen vastgesteld. Het in september 2022 genomen raadsbesluit over sluiting van sporthal en zwembad De Hardenberg is per 1 juli 2023 uitgevoerd. Het sportcomplex De Hardenberg is verkocht aan het burgerinitiatief stichting MFC De Hardenberg.

We werken aan een perspectief voor de langere termijn - we hebben het ambitiedocument opgesteld en vast laten stellen door de raad - waarbij sportvoorzieningen op een aantrekkelijke en toekomstgerichte wijze kunnen worden aangeboden. Daarnaast is een haalbaarheidsonderzoek verricht naar een nieuw zwembad in combinatie met een nieuwe sporthal, waarvan de uitkomst van dit onderzoek aan de raad zal worden voorgelegd. Op basis van dit haalbaarheidsonderzoek zal nog een vervolgonderzoek worden uitgevoerd naar de kosten en mogeliike synergievoordelen met de onderwijshuisvesting.

We stimuleren het gebruik van de fiets. Niet alleen omdat beweging bijdraagt aan de gezondheid, maar ook omdat het belangrijk is voor onze jeugd, de toeristen, veiligheid en het klimaat. Zie hiervoor ook investeringen in de fietsinfrastructuur onder 2.1 Infrastructuur.

Per 1 januari 2023 is een bedrag van € 120.000 bezuinigd op onderhoud van sportvelden en -accommodaties. Het gevolg hiervan is dat we per 1 januari als gemeente geen bedrijven meer inhuren voor onderhoud van sportvelden, hetgeen inhoudt dat de financiële verantwoordelijkheid daarvoor dan bij de verenigingen ligt.

Ontwikkelingen

In de voorgaande jaren zijn ten aanzien van de gestelde beleidshorizon voor 2025 een aantal belangrijke ontwikkelingen, zoals de afgeronde verkoop van MFC de Hardenberg, te benoemen. Zo is ook het Volwassenenfonds Sport- en Cultuur toegevoegd aan het pakket met minimaregelingen en loopt die naast het Jeugdfonds Sport en Cultuur. Tevens is het Meerjarenprogramma Sport en Bewegen 2024-2027 vastgesteld in mei 2024. Eerste resultaten van dat programma zijn de realisatie van een subsidieregeling Sport- en Leefbaarheidsfonds, een eerste conceptuitwerking van het harmonisatievraagstuk én vervolgonderzoek naar renovatie/nieuwbouw van sporthal de Stikkerlaan en de Watertoren. Ook wordt inmiddels uitvoering gegeven aan het Plan van Aanpak Gezond en Actief Leven Akkoord. In beide programma’s zijn de elementen uit de aanpak op hoofdlijnen terug te vinden en kunnen in 2025 nieuwe stappen gezet worden in het kader van de beleidshorizon.

Acties in 2025

• Met ingang van begrotingsjaar 2025 wordt jaarlijks €250.000,- gestort in het sport- en leefbaarheidsfonds.

• De harmonisatie van afspraken met de buitensportverenigingen wordt afgerond.

• We doen verdiepend onderzoek naar de synergievoordelen bij renovatie/nieuwbouw sporthal De Stikkerlaan en zwembad De Watertoren.

• We onderzoeken of structurele financiering van het Volwassenenfonds Sport en Cultuur mogelijk is.

• In 2025 geven we uitvoering en monitoren we de ketenaanpakken Welzijn op Recept, Valpreventie, Overgewicht Volwassenen & Jeugd en Kansrijke Start.

• We continueren de wijkgerichte aanpak op gezondheid in Bad-Nieuweschans en Westerlee en breiden deze, waar mogelijk, uit naar andere dorpen en wijken.

• In 2025 maken we een mid-term review van de GALA-Aanpak en het gezondheidsbeleid, waarbij we een geactualiseerde gezondheidsnota, inclusief mentale gezondheid, voorleggen aan de raad.

• We geven invulling aan de uitgesproken ambities en doelstellingen zoals geformuleerd in het Meerjarenprogramma Sport en Bewegen 2024-2027. In IBR1 2025 formuleren we hier concrete actiepunten voor.