Inleiding

Na jaren van zaaien, nu tijd van oogsten 

Wij zijn blij u deze begroting voor 2025 te kunnen aanbieden ter behandeling en vaststelling. Voor het jaar 2025 zijn voldoende middelen beschikbaar om ons huidige beleid te continueren en in te zetten op de ambities die we hebben geformuleerd in ons coalitieakkoord. Bij deze begroting ontvangt u tegelijkertijd een voorstel met plannen van het college gericht op deze ambities. In deze inleiding leest u daar ook al het een en ander over. 

In 2025 kunnen we ons blijven inzetten op onder meer prettig wonen en leven, een veilige, nette en bereikbare gemeente, de aanpak van de binnenstad en we blijven als regio samenwerken op thema’s die ook buiten onze gemeentegrenzen spelen.

De jaren ná 2025 stemmen ons echter somber. Vanaf 2026, het zogenoemde ravijnjaar, verwachten we inclusief de plannen uit het eerder genoemde raadsvoorstel jaarlijks een tekort die oploopt tot bijna € 4 miljoen in 2028. We hebben als gemeente nog wel een buffer. Dat maakt dat we tijd hebben om te komen tot een afgewogen pakket maatregelen. Bovendien maakt deze buffer dat we 2026 nog kunnen overbruggen. Dit maakt dat we samen met u als gemeenteraad in 2025 keuzes moeten maken om ons huishoudboekje netjes over te kunnen dragen na de verkiezingen van 2026.

Prettig wonen en leven
Wonen
In 2025 zetten we volop in op het realiseren van nieuwe woningen. Om huisvesting voor jongeren meer mogelijk te maken, besteden we niet alleen aandacht aan het aantal woningen, maar met name ook aan de betaalbaarheid ervan. Daarvoor hebben we o.a. de geactualiseerde verordening Starterslening.

We zetten in op een vermindering met circa 8% van het aardgasverbruik voor woningen. Dit door inwoners te ondersteunen met het verduurzamen van hun woning en energie te besparen. Verder zijn er middelen beschikbaar voor de aanpak van dorpen en wijken. Dit doen we met participatie van inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties. We starten bijvoorbeeld in 2025 met de uitvoering van het Masterplan Scheemda.

In het kader van de aardbevingsopgave werken we aan veiligheid door schadeherstel en versterking van woningen. We verbinden het herstel van schade met het verbeteren van de leefbaarheid en samenhang in de buurt. In dorpen en wijken waar herstel nodig is, pakken we dit samen en per gebied aan. Daarnaast biedt Nij Begun ook tal van kansen; bijvoorbeeld als het gaat om de hierboven genoemde verduurzaming van woningen. In het kader van Nij Begun worden de sociale en economische agenda verder uitgewerkt. Nij Begun krijgt steeds verder vorm en daar blijven we u over informeren.

Leven
Op het gebied van prettig leven zetten we in op meerdere aandachtsgebieden. We zetten de transformatie in het sociaal domein verder door en gaan ook aan de slag met de onderdelen Wmo, participatiewet, armoede en gezondheid. Hierdoor wordt de zorg en ondersteuning effectiever en efficiënter, sluiten wij als gemeente beter aan bij de specifieke behoefte en omstandigheden van onze inwoners en houden ze meer eigen regie. We blijven inzetten op preventie en proberen dingen die bij het normale leven horen niet te medicaliseren of te problematiseren.

Op het gebied van armoede willen we vooral armoede voorkomen. Een belangrijk wapen in deze strijd is de inzet van de versterking van de vroegsignalering, waaronder ook het ‘Vroeg-Er-Op-Af-team'. Dit zullen we in 2025 continueren. Toch hebben we ook aandacht voor bestrijding van armoede. De subsidies voor welzijn en armoede blijven in 2025 op het hogere niveau van 2024. Daarnaast kunnen we verder met het dit jaar ingestelde volwassenfonds voor sport en cultuur. 

We investeren in sport, bestaanszekerheid en schuldhulpverlening, gezondheid en jeugd via programma’s als Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). In 2025 voeren we de ketenaanpakken Welzijn op Recept, Valpreventie, Overgewicht Volwassenen & Jeugd en Kansrijke Start uit. 
Ook vraagt de toekomst van sportvoorzieningen nog in 2025 om een raadsbesluit.

Een veilige, nette en bereikbare gemeente
Veiligheid
In de begroting 2025 zijn opnieuw middelen opgenomen om onder meer de sluitende aanpak inzake (overlast gevende) jeugdgroepen voort te zetten. Samen met de andere Groninger gemeenten pakken we de (georganiseerde) ondermijnende criminaliteit aan via meerdere sporen. Zo gaan we onder meer de ‘Groningse norm’ implementeren.

Openbaar groen
We gaan dit jaar extra inzetten op onderhoud van de buitenruimte, van zowel de verharding, de bermen als de graskanten. We zetten hierbij in op de entrees van de dorpen en Winschoten met duurzaam representatief groen. We leggen bloemrijke bermen aan en stimuleren ecologisch beheer in parken en tuinen. Dit leidt tot een aantrekkelijkere en gezondere leefomgeving voor de inwoners, maar ook tot een duurzame toekomst waarin natuur en gemeenschap in balans zijn. We kunnen zo de biodiversiteit vergroten en  bijdragen aan een schoner en netter leefgebied. 

Herstel wegen
Voor het herstel van wegen als gevolg van droogteschade stellen we voor om een bedrag van € 5 miljoen beschikbaar te stellen. Om alle droogteschade te herstellen is een veel hoger bedrag nodig, maar met dit bedrag kunnen in elk geval een aantal wegen weer worden hersteld.

Aanpak van de binnenstad
De aanpak van de binnenstad zetten we voortvarend door. Zo zal de aanpak van het terrein van het St. Lucas ziekenhuis daadwerkelijk zichtbaar worden en start in 2025 de bouw van het nieuwe gemeentehuis.

Samenwerken in de regio
Met inzet van onder meer de Sociale Agenda, Regio Deal 2.0, Masterplan Oost-Groningen en andere regionale samenwerkingen, zetten we onder meer in op de volgende thema’s:

• Gelijke kansen en bevorderen veerkracht
• Doorbreken armoede en generatiearmoede
• Arbeidsmarkt
• Gezondheid
• Woon- en leefomgeving
• Veiligheid; tegengaan ondermijning 

Daarbij versterken we wat goed gaat (bijvoorbeeld Verrijkte Schooldag) en is er ruimte voor experimenten, zoals de doorbraakmethode.

En meer
Als u verder leest in deze begroting komt u nog tal van ontwikkelingen en acties tegen. Ook als het gaat om meer interne zaken zoals de organisatieontwikkeling Nijambt en belangrijke stappen die we zetten in onze bedrijfsvoering. Daarmee willen we de kwaliteit van onze dienstverlening verhogen.

Kortom: in 2025 hopen we gezamenlijk veel mooie en goede dingen te bereiken voor en met inwoners, ondernemers en maatschappelijke partners.

Na 2025 ziet het er financieel helaas niet gunstig uit. Door een flinke daling van het gemeentefonds verwachten we vanaf 2026, het zogenoemde ‘ravijnjaar’, financiële tekorten.

Na het vaststellen van deze begroting wordt het programma Herstelplan 2026 opgestart. Dit zal in eerste instantie ambtelijk worden voorbereid waarna een evenwichtig pakket maatregelen aan u als raad wordt voorgelegd. De aanbevelingen uit het onlangs gestarte onderzoek van de rekenkamer naar het Herstelplan 2019 nemen we daarin mee.

In het volgende hoofdstuk gaan we uitgebreider in op het financieel perspectief. 

College van burgemeester en wethouders