Inleiding

 Voor u ligt de begroting voor 2026. Voor het komende jaar zijn voldoende middelen beschikbaar om ons huidige beleid voort te zetten en in te zetten op de ambities die we hebben geformuleerd in ons coalitieakkoord. Bij deze begroting ontvangt u tegelijkertijd een voorstel met plannen van het college gericht op deze ambities. In deze inleiding leest u daar ook al het een en ander over.

In 2026 willen we ons blijven inzetten voor prettig wonen en leven, een veilige, nette en bereikbare gemeente, de aanpak van de binnenstad en we blijven als regio samenwerken op thema’s die ook buiten onze gemeentegrenzen spelen.

Aanvankelijk leek het erop dat 2026 een ravijnjaar zou worden, een jaar waarin de gemeente minder geld zou ontvangen uit het Gemeentefonds en er ook minder geld beschikbaar zou komen uit tijdelijke staatssteun. Dit ravijnjaar is opschoven naar 2028. Dat betekent dat we in 2026 en 2027 nog middelen beschikbaar hebben, maar dat er daarna een tekort ontstaat

Bovendien zullen er nog veel keuzes gemaakt moeten worden. Denk aan sporthal, onderwijshuisvesting, onderhoud wegen enzovoort. Het huidige college wil met de gemeenteraadsverkiezingen op komst, het nieuwe college en gemeenteraad de ruimte geven hier zelf over te besluiten.  

Prettig wonen en leven

In 2026 zetten we in op voldoende, betaalbare en veilige woningen. De woningvoorraad moet meegroeien met de bevolkingsgroei en dubbele vergrijzing. Daarom werken we aan een woonzorgvisie met uitvoeringsagenda, gericht op levensloopbestendige woningen en richten we ons ook op betaalbare huisvesting voor jongeren via onder andere de starterslening. Ook verbeteren we de kwaliteit van bestaande en nieuwe woningen.

De aardbevingsopgave en Nij Begun blijven groot en bepalend. We ronden naar verwachting het grootste deel van de versterkingsopgave af en werken met gebiedsgerichte aanpakken waarin herstel, verduurzaming en leefbaarheid samenkomen. Voorbeelden zijn Nieuw-Scheemda, ’t Waar en Drieborg. Nij Begun biedt daarnaast perspectief voor Groningen. In 2026 werken we aan de Sociale en Economische Agenda en zaken die daarmee samenhangen zoals de herstelagenda en maatregel 14 en 19.  En we koppelen de isolatie-aanpak aan Oldambt Verwarmt, met als doel het aardgasverbruik van woningen te verminderen.

We willen ook dat inwoners prettig en gezond kunnen leven. Daarom vernieuwen we het sociaal domein en zetten we in op zorg en ondersteuning die beter aansluiten bij de situatie van inwoners. Preventie staat voorop: we proberen gewone levensvragen niet onnodig te problematiseren of te medicaliseren. Tegelijkertijd blijven we armoede bestrijden via onder meer het project Kansen voor Kinderen. En blijven we organisaties subsidiëren, die ervoor zorgen dat onze inwoners met een kleine beurs ook kunnen meedoen in de samenleving, bijvoorbeeld met sport en cultuur Verder investeren we in sport, bestaanszekerheid, gezondheid en jeugd, onder meer via het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA).

 Veilige, nette en bereikbare gemeente

Veiligheid vraagt blijvende inzet. We gaan door met de sluitende aanpak van overlastgevende jeugdgroepen en combineren preventie, zoals Opgroeien in een Kansrijke Omgeving, met optreden waar dat nodig is. Samen met de andere Groninger gemeenten pakken we ondermijnende criminaliteit aan, onder meer via de Groningse norm en controles in risicovolle branches.

We investeren ook in bereikbaarheid en verkeersveiligheid. Het Wunderline-project versterkt economie, toerisme en grensoverschrijdende mobiliteit. Daarnaast onderhouden we de infrastructuur op niveau B en herstellen we wegen die door droogte zijn beschadigd. Ook zetten we in op fietsstimulering en samenwerking over de grens.

Een nette leefomgeving hoort daar bij. We investeren extra in onderhoud van buitenruimte en entrees van dorpen en Winschoten. Ook leggen we bloemrijke bermen aan en stimuleren we ecologisch beheer, wat bijdraagt aan biodiversiteit en een gezonde leefomgeving.

 Ondernemen en ontwikkelen

We werken aan een sterke en leefbare regio. De aanpak van de binnenstad gaat door, met zichtbare projecten zoals de herontwikkeling van het terrein van het St. Lucas ziekenhuis en de bouw van het nieuwe gemeentehuis. Een ander zichtbaar project is het revitaliseren van industrieterrein De Rensel.

Oldambt profileert zich steeds sterker als De Graanrepubliek binnen Oost-Groningen. Toerisme en cultuur dragen bij aan regionale ontwikkeling, leefbaarheid en behoud van erfgoed. Een toekomstvisie voor boerderijen en een beleidskader voor erfgoed en archeologie versterken de unieke identiteit van het gebied.

Ook het ontwikkelen krijgt volop aandacht. We zetten in op een arbeidsmarkt die beter aansluit bij vraag en aanbod, met extra aandacht voor mensen met afstand tot werk. Dit doen we in regionale samenwerking, onder meer via de Sociale Agenda, Regio Deal 2.0 en het Masterplan Oost-Groningen. Thema’s zijn onder andere gelijke kansen, doorbreken van generatiearmoede, arbeidsmarkt en gezondheid.

 Duurzaamheid

Duurzaamheid loopt als een rode draad door veel projecten. Ons doel is om het aardgasverbruik van woningen met 8% te verminderen, onder meer door isolatie en energiezuinige maatregelen. In de gebiedsgerichte aanpakken en Nij Begun koppelen we verduurzaming aan herstel en leefbaarheid.

We streven naar een CO2-neutrale en klimaatbestendige gemeente in 2050. Voor 2030 ligt de nadruk op energiebesparing, duurzame opwekking en aardgasvrij wonen. Daarbij hebben we aandacht voor energiearmoede en betaalbaarheid. Ook werken we samen met partners aan klimaatadaptatie, zodat Oldambt beter bestand is tegen hitte, droogte en wateroverlast.

Bestuur en organisatie

We investeren in de ontwikkeling van onze organisatie, onder de noemer Nijambt. Daarmee versterken we de kwaliteit van onze dienstverlening en verbeteren we de samenwerking tussen raad, college en ambtelijke organisatie.

We vinden het belangrijk dat inwoners meer betrokken zijn bij beleid en besluitvorming. Daarom zetten we in op participatie en heldere communicatie, zodat inwoners samen met ons kunnen bouwen aan de toekomst van Oldambt. Ook werken we aan een cultuur waarin inhoud en samenwerking voorop staan, juist met het oog op de verkiezingen die in 2026 plaatsvinden.

 Kortom: in 2026 hopen we gezamenlijk veel mooie en goede dingen te bereiken voor en met inwoners, ondernemers en maatschappelijke partners.

2027 zal nog financieel positief kunnen afsluiten, maar vanaf 2028 verwachten we, door de daling van het gemeentefonds flinke financiële tekorten. Het ravijnjaar is verschoven van 2026 naar 2028.

 We stellen daarom voor om de komende periode ambtelijk mogelijke maatregelen in beeld te brengen en na het opstellen van het nieuwe coalitieakkoord met het nieuw te vormen college en de raad maatregelen verder uit te werken en voor te leggen. De aanbevelingen uit het onlangs afgeronde onderzoek van de rekenkamer naar het Herstelplan 2019 nemen we daarin mee.

In het volgende hoofdstuk gaan we uitgebreider in op het financieel perspectief.

College van burgemeester en wethouders