2 Programmaplan

Beleid 2026

Eind 2025 heeft de gemeenteraad de Omgevingsvisie voor de komende jaren vastgesteld. Dit document biedt een visie op de ontwikkelrichting van de gemeente Oldambt in het fysieke domein. Daarbij worden ook sociale en fysieke thema’s met elkaar verbonden, biijvoorbeeld bij onderwerpen als gezondheid, leefbaarheid, arbeidsmarkt en ontmoeting.

Naast een visie op de toekomst biedt de Omgevingsvisie ook een toetsingskader voor het beoordelen van nieuwe initiatieven, zowel van de gemeente zelf als van initiatiefnemers uit de gemeenschap of daarbuiten.

In 2026 wordt waar nodig gewerkt aan de uitwerking van programma’s die voortvloeien uit de Omgevingsvisie en wordt de Omgevingsvisie richtinggevend bij de werkzaamheden om tot een nieuw Omgevingsplan voor Oldambt te komen dat het tijdelijk Omgevingsplan vervangt.

Aanpak op hoofdlijnen

Op een aantal onderwerpen en/of gebieden worden programma’s opgesteld en wordt waar mogelijk een begin gemaakt met de uitvoering. Dit betreft in ieder geval de verplichte programma’s op het gebied van volkshuisvesting en warmte. Verder willen we werken aan vrijwillige programma’s op de thema’s:
-    'Klimaat, energie en samenleving' (inclusief huidige programma wind en zon): om stappen te zetten in de realisatie van klimaatdoelen en het ontwikkelen van verdiencapaciteit ten gunste van onze samenleving;
-    'Opleiding en ondernemerschap': ontwikkelen van innovatiekracht door verbinden van de potenties van campus en regiostad Winschoten met sterk ondernemerschap.

Ontwikkelingen

In de jaren 2023 t/m 2025 is gewerkt aan een nieuwe Omgevingsvisie. Dit werk bestond uit het opstellen van een nieuwe toekomstvisie op basis van veel beschikbare (beleids)informatie en intensieve gesprekken met veel sleutelfiguren uit de Oldambtster samenleving. Na de terinzagelegging zijn mede op grond van een aantal zienswijzen nog aanvullingen en aanpassingen gedaan en heeft de raad de visie in november 2025 vastgesteld. Daarmee beschikt de gemeente over een handelingsperspectief en toetsingskader voor toekomstige ontwikkelingen in het fysieke domein.

Acties in 2026

• We werken aan programma’s Volkshuisvesting, Warmte, Klimaat, energie en samenleving en Opleiding en Ondernemerschap.

• We identificeren en werken aan andere noodzakelijk geachte programma’s mede op basis van het nog op te stellen coalitieakkoord na de verkiezingen in 2026.

Beleid 2026

We versterken de brede welvaart in onze gemeente en provincie met als doel dat iedereen prettig moet kunnen wonen. Dit doen we onder andere door in het NPG samen te werken met onze inwoners en partners en door te investeren in een ‘Wel-varende Graanrepubliek’ middels het lokaal programma ‘Toekomst voor Oldambt’. 

Aanpak op hoofdlijnen

De ruimtelijke, sociale en economische factoren in de leefwereld van de inwoner willen we meer in samenhang met elkaar oppakken. Niet de systeemwereld, maar de leefwereld van onze inwoners staat centraal.

Vanuit NPG zijn de ambities van Oldambt vertaald naar vier programmalijnen: toekomst voor de jeugd, toekomst voor de dorpen en wijken, toekomst voor ondernemers, toekomst voor toerisme en erfgoed. Om uitvoering te geven aan deze ambities gaan we voortvarend aan de slag met concrete projecten en NPG-aanvragen. In de Regiodeal Oost-Groningen werken het Rijk, de provincie en 5 Oost-Groninger gemeenten samen met de regio (inwoners, bedrijven, scholen en organisaties) aan een brede welvaartsagenda. Deze samenwerking richt zich op de pijlers leren, werk en inkomen, gezondheid en woonomgeving.

Met de kabinetsmaatregelen Nij Begun wil het rijk werken aan erkenning, herstel en perspectief voor Groningen. Hierin worden 50 maatregelen benoemd die, naast schadeherstel en versterking, voor een belangrijk deel gaan over een generatielang investeren in Groningen op het gebied van verduurzaming, sociaal en economie. Met de vier onderliggende agenda’s (Herstel, Isolatie, Sociaal en Economie) wordt hier, zowel lokaal als regionaal, komende jaren invulling aan gegeven.

Veel factoren hebben invloed op de leefbaarheid. Hier is de gemeente niet alleen verantwoordelijk voor. Ook inwoners, verenigingen, ondernemers en maatschappelijke organisaties hebben een gezamenlijke en een eigen verantwoordelijkheid.

De afgelopen jaren heeft de gemeente Oldambt de basis gelegd voor gebiedsgericht werken. Dat doen we door de aanwezigheid van gebiedswethouders en gebiedsregisseurs. Zij zijn het gezicht van de gemeente, ze zijn benaderbaar en nabij. Medio 2025 zijn we gestart met het Programma Gebiedsgericht werken. Met het programma Gebiedsgericht Werken kijken we op dorp-, wijk- of buurtniveau naar wat er nodig is om het gebied te versterken. We gaan methodisch te werk, door te starten met een vierjarige gebiedscyclus: monitoren, analyseren, agenderen en uitvoeren.

Ontwikkelingen

Voor Nij Begun zijn in 2025 de Sociale en Economische agenda’s vastgesteld en zijn de eerste maatregelen cq projecten in uitvoering gegaan. Ook is de Isolatie-aanpak uitgewerkt en is rond de zomer de subsidieregeling hiervoor van start gegaan. Binnen de gemeente is een intern jaarplan opgesteld en zijn we bezig geweest om ons lokaal hier op te organiseren en hiervoor plannen te maken.

Voor NPG geldt dat in maart 2025 het geactualiseerde lokale programma door de raad is vastgesteld. Diverse projecten zijn in uitvoering of zelfs in afronding. De andere projecten zijn in ontwikkeling en daarvoor is een aanvraag ingediend of in voorbereiding.

De Regio Deal Oost-Groningen 2 is in 2025 van start gegaan. In 2026 geven we uitvoering aan het jaarprogramma 2026 en stellen we samen met de overige gemeenten, de provincie Groningen en het Rijk het jaarprogramma voor 2027 op. Dat doen we in samenwerking met maatschappelijk organisaties in de regio.

Op verschillende onderdelen gaan we stappen zetten om het gebiedsgericht werken door te ontwikkelen. De gebiedscyclus gaat in 2026 vorm krijgen. In deze cyclus staan de wijk- en dorpsagenda’s. Op een gedegen wijze gaan we prioriteren: niet alles kan en hoeft overal. De invloed van bewoners op deze keuzes is gelijkwaardig aan dat van onszelf (meer hierover in Programma 6). Op basis van onze eigen visies en op basis van de ervaringskennis van bewoners leggen we de prioriteiten per dorp en wijk vast. Hiermee dragen we bij aan onze doelstelling om de Oldambtster centraal te stellen.

Als onderdeel van de herstelagenda is het plan Nij Begun Maatregel 14 Leefbaarheid samen met het programma Gebiedsgericht werken opgesteld. Het Fonds ‘Versterking ruimtelijke kwaliteit dorpen en wijken’ zetten we ook op basis van dit plan in. In Winschoten-Zuid en Bad Nieuweschans starten we met een integrale wijk- en dorpsaanpak. En we zorgen voor een goede verbinding met onze dorpen en wijken door nabij te zijn met onze gebiedsregisseurs. Zij weten wat er leeft in de buurt, en spelen snel in op vragen, suggesties, ideeën en problemen.

Voor een verdere beschrijving van de ontwikkelingen en de plannen m.b.t. NPG en Nij Begun verwijzen we naar paragraaf 5.9 (Programma Aardbevingsopgave) in de begroting.

Acties in 2026

• We werken verder aan de uitvoering van het lokale programma NPG en alle projecten die hiervoor zijn goedgekeurd. Voor de projecten in uitvoering geldt we deze halfjaarlijks monitoren en voortgang rapporteren richting NPG.

• Het streven is om in 2026 alle resterende projecten die nog in ontwikkeling zijn tot uitvoering te brengen. Dat betekent dat voor deze projecten de aanvraagtrajecten (incl. beoordeling en besluitvorming) worden afgerond. Het betreft de projecten: Hart voor Scheemda, WinCITY, Leven Lang Ontwikkelen, Impuls fietsroutes en Gebiedsontwikkeling Bad Nieuweschans.

• We zetten ons actief in voor de uitwerking van de agenda’s en plannen vanuit Nij Begun en wat dit mogelijk voor onze gemeente gaat betekenen. Binnen de gemeente zal dit het nodige vragen aan capaciteit en organisatie. Dit betreft in elk geval de volgende onderdelen:

• • Herstelagenda: zoals elders ook verwoord in de begroting werken we aan onze lokale agenda Herstel voor Oldambt waarin we de maatregelen uit Nij Begun ten aanzien van schadeherstel en versterking op een meer integrale en gebiedsgerichte wijze uitvoeren.

• • Isolatie-aanpak: onderdeel van Nij Begun is de isolatieaanpak (maatregel 29) die in 2025 gefaseerd van start is gegaan. Komend jaar werken we de aanpak hiervoor binnen onze gemeente verder uit (zie ook 5.1 Duurzaamheid).

• • Sociale Agenda: de agenda is medio 2025 vastgesteld en de verschillende maatregelen worden gefaseerd ingevoerd. Rol en acties voor ons als gemeente zijn per maatregel anders. Hiervoor wordt een (dynamische) analyse opgesteld waarmee we streven naar beter en meer inzicht in onze rol en de mogelijk c.q. noodzakelijke inzet en (extra) capaciteit het die hiervoor nodig is.

• • Economische Agenda: met de vaststelling van de Economische Agenda en de nadere uitwerking van de governance wordt geleidelijk meer duidelijk over welke rol en acties voor ons als gemeente zijn weggelegd. Daarbij blijven we in elk geval werken aan de masterplannen Regiocentra, Masterplannen en Oost-Groningen die in dit kader ontwikkeld worden. Voor de masterplannen Campussen en Regiocentra zijn bovendien expliciet cofinancieringsbedragen gereserveerd in de Economische Agenda (zie ook onderdeel economie in de begroting).

• We gaan starten met de ontwikkeling van een monitoringsinstrument om per dorp en wijk de cijfers en ervaring van bewoners in beeld te brengen.

• In het lint Nieuw Scheemda-‘t Waar-Nieuwolda zetten we de uitvoering voort, en investeren o.a. in het verenigingenproject en het centrumgebied Nieuwolda. 

• In de dorpsaanpak in Drieborg wordt gewerkt aan een uitvoeringsprogramma voor schadeherstel, verduurzaming en leefbaarheid. Dit is tevens de pilot voor de gebiedscyclus met de eerste dorpsagenda.

• We starten met de wijkaanpak Winschoten-Zuid en de dorpsaanpak Bad Nieuweschans.

• We voeren de eerste projecten uit het projectplan Maatregel 14 uit.

• We investeren in het gebiedsproject Beertsterbos.

• Met het handgeld uit het fonds ‘Versterking ruimtelijke kwaliteit dorpen en wijken’ spelen de gebiedsregisseurs snel in op vragen, initiatieven, signalen en problemen uit de wijken en dorpen.

• We geven uitvoering aan het vastgestelde programmaplan Regio Deal Oost-Groningen II, in de programmalijnen Gezond en gelukkig leven, Een leven lang ontwikkelen en Veilige en leefbare dorpen en wijken.

Beleid 2026

De gemeente Oldambt streeft er naar om een mooi, goed onderhouden gemeente te zijn om in te wonen, te werken en te recreëren. 
Dit doen we door het stimuleren van biodiversiteit, het versterken van ecologische netwerken en het verhogen van bewustwording en betrokkenheid van inwoners.

Aanpak op hoofdlijnen

We stimuleren de biodiversiteit door het aandeel van biodiversiteitsvriendelijke beplanting in openbare ruimtes te verhogen. Een belangrijk aandachtspunt hierin is het behoud van een balans tussen intensief onderhouden groen en extensief beheerde zones, waardoor variaties in het straatbeeld ontstaan.

We creëren en verbinden ecologische zones. Bij nieuwe projecten kijken we naar welke belemmeringen voor flora en fauna we kunnen wegnemen en welke elementen we kunnen toevoegen om lokale flora en fauna te stimuleren. Daarom sluit er bij nieuwe projecten altijd een medewerker aan met een groene achtergrond die de natuurimpact kan analyseren. We gaan daarbij ook door met het verbeteren van de biodiversiteit door onder andere sinusbeheer toe te passen

We verhogen de bewustwording en betrokkenheid van inwoners bij natuur en biodiversiteit door middel van educatie, buurtprojecten en acties die gericht zijn op natuur inclusief tuinieren en het vergroenen van particuliere tuinen.

In het kader van onderhoud aan groen wordt de verbinding gemaakt met het onderhoudscontract van Wegen & aanverwante dienstverlening. Door bijvoorbeeld ‘kanten te gaan steken’ van gazons naast verharding, wordt preventief gewerkt aan het tegengaan van onkruid op verharding. Hiervoor is in de begroting extra geld vrijgemaakt.
Maar ook de aanleg en verbetering van biodiverse en kleurrijke toegangsgebieden maken onderdeel van deze extra financiële middelen en daarbij de acties zoals het verwijderen van zieke essen in het kader van essentaksterfte en de aanpak van de duizendknooplocaties.

Acties in 2026

• Toegangsgebieden naar dorpen gaan we met duurzame beplanting inplanten zodat de entrees weer kleurrijk en meer biovers worden.

• We besteden meer aandacht aan onkruidbeheersing naast verharding door onder andere ‘kanten te gaan steken’.

• We gaan het project aan de Hamrikkerweg afronden, dit betreft het kappen van de essen en de herinrichting.

• We onderzoeken hoe we een verbeterslag kunnen uitvoeren op alle speeltuinen in de gemeente.

• We hangen circa tien bijenkasten op en gaan hier aansluitend de biodiversiteit monitoren.

Beleid 2026

We willen voldoende en kwalitatief goede, duurzame woningen, waarbij er aandacht is voor woningen voor ouderen en woningen die betaalbaar zijn voor jongeren.

Aanpak op hoofdlijnen

Het in 2021 door de gemeenteraad vastgestelde ‘Programma Wonen 2021-2026 Oldambt’ loopt af. Er komt een nieuw Programma Wonen waarbij we zoveel mogelijk aansluiten bij het door het Rijk beoogde volkshuisvestingsprogramma.

Met het vernieuwde Programma Wonen als onderlegger, gaan we aan de slag met de kwantitatieve, maar ook zeker kwalitatieve opgave die er in de gemeente Oldambt ligt. 

Samenwerking met de regio en de provincie is belangrijk. Versterken, verduurzamen, kwalitatief verbeteren en bevorderen van betaalbaarheid willen we faciliteren door gebruikmaking van diverse stimulerings-/financieringsregelingen en door maximaal in te zetten op koppelkansen. In februari 2023 hebben de colleges van B&W van de Oost-Groninger gemeenten, het college van GS van Groningen en de minister van VRO afspraken gemaakt over woningbouw in de Regionale Woondeal 2022-2030. Hierin is het aandeel van Oost-Groningen in de provinciale woningbouwopgave opgenomen. Het aandeel van de gemeente Oldambt bedraagt 1682 woningen, waarvan de Langestraat-Noord, St.Lucaslocatie, Poort van Winschoten, Centrum-Zuid en Waterkwartier zgn. ‘sleutelprojecten’ zijn. Voor de nieuwbouw van woningen op deze locaties (tezamen 395) heeft het Rijk financiële middelen beschikbaar gesteld.

Ontwikkelingen

In de gemeente Oldambt zien we – na jaren van krimp – een bevolkingsgroei. De verwachting is dat deze groei nog een aantal jaren zal doorzetten. Naast de kwantitatieve opgave, staat de gemeente Oldambt in de komende jaren ook voor een kwalitatieve opgave in de bestaande woningvoorraad.

Naast het stijgende aantal inwoners, zien we dat de bevolking steeds ouder wordt. Hierdoor ontstaat er een behoefte aan een ander soort woning, of aan aanpassingen aan de huidige voorraad. De komende jaren ligt er een uitdaging om de woningvoorraad mee te laten groeien en transformeren met de demografische ontwikkeling die voor ons ligt. 

De vraag naar passende huisvesting voor bijzondere doelgroepen – zoals statushouders, dak- en thuislozen, mensen met een zorgindicatie en andere urgent woningzoekenden – neemt de laatste jaren sterk toe.

Acties in 2026

• We stellen een nieuw ‘Programma Wonen’ op, zoveel mogelijk aansluitend op het door het Rijk beoogde Volkshuisvestingsprogramma.

• In voorbereiding op de aangekondigde Wet Versterking Regie op de Volkshuisvesting, streven we naar een goede verdeling van sociale huur, goedkope woningen en overige woningen (30/30/40) in onze regio. Hierover hebben we periodiek ambtelijk en bestuurlijk overleg met de andere gemeenten in de regio Oost-Groningen en met de provincie.

• In navolging op de in 2025 vastgestelde woonzorgvisie, wordt het uitvoeringsprogramma opgesteld. 

• Met het volkshuisvestingsfonds dragen we bij aan een integrale wijk- en dorpsaanpak in Winschoten-Zuid en Bad Nieuweschans, door bewoners te ontzorgen in het energieneutraal klaarmaken van woningen waar een kwalitatieve opgave ligt.

Beleidshorizon 2026

Om Oldambt niet alleen een aantrekkelijke woongemeente te laten zijn, maar ook een aantrekkelijk vestigingsklimaat te bieden voor potentiële nieuwe bedrijven, moet de gemeente en bereikbaar zijn én dient de weggebruiker veilig over ons wegennet te kunnen rijden. 

De gemeente vindt het Wunderline-project (herstel en verbetering van de spoorverbinding Groningen-Oldenburg) belangrijk voor de ontwikkeling van economie, toerisme, recreatie en de ontwikkeling van de grensoverschrijdende arbeidsmarkt. Daarnaast is deze ook van groot belang voor het hebben en/of houden van Ketenmobiliteit (het mogelijk maken van het gebruik van diverse vervoermiddelen tijdens een reis).

Aanpak op hoofdlijnen

De infrastructuur brengen en onderhouden we op niveau B (landelijke CROW-norm). Hiervoor dient het achterstallig onderhoud aan de infrastructuur, ontstaan door de droge zomers van 2018, 2019, 2020 en inmiddels ook 2022, te worden aangepakt.

We willen het gebruik van de fiets stimuleren. Niet alleen omdat beweging bijdraagt aan de gezondheid, maar ook omdat het belangrijk is voor onze jeugd, de toeristen, veiligheid en het klimaat. We hebben hiervoor een subsidie van € 700.000 toegezegd gekregen van de Provincie. Zie hiervoor ook programma 2.3 Sport en gezondheid.

De droogteschade blijft ook in 2026 een belangrijk aandachtspunt.

De gemeente gaat door met deelname in diverse grensoverstijgende samenwerkingsvormen, zowel op bestuurlijk als op ambtelijk niveau. De Wunderline ligt op schema en we willen samen met collega-overheden aan beide kanten van de grens bevorderen dat dit zo blijft.

Verwezen wordt ook naar programma 2.2 Veiligheid in de leefomgeving, waarin aandacht is besteed aan verkeersveiligheid.

Acties in 2026

• We laten onderzoek doen naar de beste oplossing om de volgende fietspaden te vervangen:

• • Fietspad over de dijk nabij Parkwijk Winschoten

• • Fietspad Lange Zuidwending Midwolda

• • Fietspad langs het Beertsterdiep (sprake van droogteschade en ontwikkelingen t.a.v. speeltuin ’t Speulparadies)

• We gaan uitvoering geven aan het Wegenonderhoud (inclusief aanverwante dienstverlening) middels het nieuwe onderhoudscontract.

Beleid 2026

Inwoners moeten zich veilig kunnen voelen in de gemeente Oldambt. Ondermijnende criminaliteit en ontspoorde jeugd willen we stevig aanpakken en daarbij ook andere belangrijke veiligheidsthema's niet vergeten.

De vastgestelde veiligheidsprioriteiten uit het Regionaal Beleidsplan Veiligheid 2024 – 2027 (hierna: RBP) zijn:

• Maatschappelijke ongenoegen, polarisatie en radicalisering;
• (Georganiseerde) ondermijnende criminaliteit;
• Cyberveiligheid;
• Veiligheid en Zorg.

Onze ‘lokale prioriteiten’ zijn:

• Veiligheid & Jeugd;
• Verkeersveiligheid.

Aanpak op hoofdlijnen

We zullen als gemeente per veiligheidsthema een bijdrage leveren aan de betreffende actiepunten. Daar waar mogelijk doen we dat als Groninger gemeenten gezamenlijk, dan wel samen met onze stakeholders zoals het Openbaar Ministerie en de Politie Noord-Nederland. 

Wat betreft ondermijning willen we gezamenlijk met de andere Groninger gemeenten de regio minder aantrekkelijk maken voor (internationale) georganiseerde criminaliteit. De Groninger gemeenten, de provincie Groningen  en de waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa’s gaan verder met de implementatie van de ambities zoals opgenomen in de Groningse Norm, welke in april 2025 is vastgesteld. 

In november 2025 is de basis gelegd met betrekking tot de effectieve verbinding tussen het zorg- en veiligheidsdomein voor de gehele provincie Groningen en de nieuwe structuur. In 2026 zullen we daar waar nodig nog het een en ander aanscherpen en starten met deze nieuwe verbinding. 

In 2026 zullen we met onze ketenpartners aan Nederlandse en Duitse zijde verder werken aan de grensoverstijgende samenwerking op op thema ondermijning. 

De gemeente staat voor de uitdaging om de gemeenschap weerbaar te maken tegen de snelgroeiende dreiging van digitale criminaliteit. Waar klassieke misdaad zoals woninginbraak afneemt, neemt cybercriminaliteit juist toe – een ‘crimeshift’ die vraagt om een gerichte, integrale aanpak. Dit vereist niet alleen betere cybersecurity, maar ook educatie en bewustwording.

Zorg en veiligheid
In 2026 zetten we in op verdere verbinding van beleid op het snijvlak van zorg en veiligheid. Centraal staat het samenbrengen van beide domeinen in visie, werkwijze en praktijk. Vooruitlopend op implementatie wordt gewerkt aan beleidsmatige verdieping als basis voor duurzame uitvoering. Binnen deze ontwikkellijn is er aandacht voor integraal en domeinoverstijgend samenwerken - zowel binnen de eigen organisatie als in afstemming met netwerkpartners. Hierbij is aandacht voor samenhang met verwante ontwikkelingen en thema's als preventie, vroegsignalering en deskundigheidsbevordering.

Voor een nadere uitwerking van de concrete acties en inzet op het snijvlak van zorg en veiligheid wordt verwezen naar programma Zorg en Samenleving, paragraaf 4.1. Hier wordt de voortgang van de relevante maatregelen en acties verder toegelicht.

Ontwikkelingen

De regionale afspraken hebben als gevolg dat we ook vergunnigverlening, toezicht en handhaving zullen moeten intensiveren. In de Kadernota 2026-2029 is dit meegenomen. 

Dat geldt ook voor de aanpak van woonoverlast. In het kader van leefbaarheid verdient ook -preventie van- woonoverlast de aandacht. We zulllen de inzet van buurtbemiddeling gaan intensiveren. 

Acties in 2026

Maatschappelijke ongenoegen, polarisatie en radicalisering:

Zowel regionaal als lokaal willen we meer bewustwording creëren, dit doen we onder andere door het verbeteren van de informatiepositie:

• Intern organiseren we verdiepingstrainingen in het herkennen en aanpakken van radicalisering.

• We zetten het onderwerp polarisatie en radicalisering op de agenda van het Risico Jongeren Overleg.

(Georganiseerde) ondermijnende criminaliteit:

In de Groningse Norm zijn vijf pijlers vastgesteld met 28 ambities met betrekking tot de regionale aanpak ondermijning. In het Uitvoeringsplan Groningse Norm zijn alle ambities/acties nader uitwerkt. Als Groninger gemeenten, waterschappen en provincie zullen we daar verder uitvoering aan gaan geven middels 5 pijlers waarvoor projectgroepen zijn samengesteld:

Pijler 1: Bewustwording & Organisatie:

• Acties die gericht zijn op het vergroten van de bewustwording binnen de organisaties gericht op het voorkomen en bestrijden van ondermijning.

• Acties zie die gericht zijn op de inwoner. Hierbij kan gedacht worden aan het ontwikkelen van een regionale bewustwordingscampagne en aansluitende bewustwordingsinitiatieven.

• Acties gericht op de wijze waarop de organisaties hun informatiehuishouding hebben ingericht om signalen van ondermijning te herkennen, agenderen en aan te pakken.

• Het maken van afspraken met betrekking tot de werkwijze en verwerking van (persoons) gegevens.

• Aandacht voor het adequaat beveiligen van de informatiehuishouding waarbij de expertises van ISO/CISO/ENSIA coördinator, FG/privacy officer/jurist gegevensdeling, informatieanalist, OOV en communicatie van belang zijn voor het uitvoering geven aan de ambities op dit gebied.

• Acties gericht op onderzoek en de wijze waarop de organisaties de voor hun beschikbare instrumentarium in kunnen zetten tegen ondermijning. Het gaat hierbij om duidelijk gezamenlijk beleid, handhaving en integrale interventies.

• Gelet op de omvang en importantie van het onderwerp en de ontwikkelingen gericht op mogelijke provinciale samenwerking op dit gebied, is ervoor gekozen om een aparte werkgroep ‘Bibob’ op te richten, dat werkt aan de opdracht ‘centralisatie Bibob’.

• Acties gericht om de weerbaarheid van het bestuur en de organisatie tegen vormen van criminaliteit in het openbaar bestuur te verankeren. Het gaat om de mate waarin er binnen de betreffende organisatie waarborgen zijn ingebouwd om de integriteit en veiligheid van bestuurders, volksvertegenwoordigers en medewerkers zeker te stellen.

• Deze werkgroep adviseert en ondersteund alle werkgroepen.

• Tevens monitort deze werkgroep de voortgang van de implementatie van alle ambities en zorgt voor zowel de communicatie van en naar de werkgroepen alsmede naar de betreffende besturen.

• Conform de gemaakte afspraken zullen we als Oldambt de grotere integrale controles gaan overdragen aan het RIT. Hiermee wordt de gemeente ontlast en blijft er capaciteit over voor de reguliere ondermijningstaken.

De toestand in de wereld maakt dat het minder vanzelfsprekend is dat we veilig en continu voorzien van alle nutsvoorzieningen (elektriciteit, gas, water, intranet, telefoon) ons dagelijkse leven kunnen leiden.  Dit betekent concreet dat zowel onze burgers als onze interne organisatie in staat moeten zijn om bij langer durende uitval van één of meerdere nutsvoorzieningen op een minimaal noodzakelijk niveau kunnen blijven functioneren.

In samenwerking met de Veiligheidsregio Groningen zullen de nodige stappen zetten:

• We zorgen dat we in staat zijn om onze interne essentiële processen en producten in de benen te houden respectievelijk te kunnen blijven leveren in het geval van uitval van nutsvoorzieningen.

• We zorgen ervoor dat onze digitale weerbaarheid afdoende op orde hebben (= Cyberveiligheid).

• We zorgen er voor dat we een eventuele uitvalcrises effectief kunnen managen.

• Samen met Westerwolde en Stadskanaal werken we aan een Plan van Aanpak.

• Intern zullen ook de expertises als ISO/CISO/ENSIA coördinator, FG/privacy officer/jurist gegevensdeling, informatieanalist en communicatie hierbij betrekken.

Cyberveiligheid:

• In samenwerking met overheden, bedrijven en inwoners moeten we digitale weerbaarheid versterken en zowel preventie als handhaving versterken. Samen met Westerwolde en Stadskanaal werken we aan een Plan van Aanpak.

• Het recent verschenen onderzoek van Molendrift ovebevat een groot aantal aanbevelingen over het voorkomen van risicogedrag bij minderjarige jongeren. Het advies is om in te zetten op vakantiewerk, talentontwikkeling, aan te sluiren bij zorgteams op school, Europese uitwisselingen VMBO, digitale jongerenraad. Een deel hiervan wordt al uitgevoerd, maar niet alles kan worden gefinancierd. Er is een bedrag aangevraagd via de Kadernota en er wordt gekeken welke aanbevolen interventies onder de Sociale Agenda kunnen vallen.

Verkeersveiligheid:

•  We laten het nieuwe mobiliteitsprogramma door de gemeenteraad vaststellen. Dit is de basis voor Uitvoeringsagenda’s voor Winschoten-centrum én overig Oldambt.

• We gaan bij de provincie Groningen subsidie aanvragen voor verkeersveiligheidsprojecten. In de 2e IBR benoemen we om welke projecten dit gaat.

• Onder regie van Verkeerswijzer Groningen, in samenwerking met de gemeente, zullen educatieve verkeersveiligheidstrainingen worden verzorgd, op (basis)scholen en particulieren.

Beleid 2026

De gevolgen van de gaswinning en de aardbevingen in Groningen zijn ook merkbaar in de gemeente Oldambt. Als gemeente vinden we dat de veiligheid van en perspectief voor onze inwoners voorop moet staan is. Naast de gaswinning hebben we ook te maken met andere activiteiten die van invloed zijn op de ondergrond en mogelijke bodemdaling, zoals zoutwinning en ondergrondse opslag van stikstof. Als gemeente zetten we ons in voor een duurzaam en veilig beheer en gebruik van de ondergrond.

Veiligheid gaat onder andere over versterking en schadeherstel van woningen, maar ook over duurzaam perspectief voor mensen die daarin wonen. Daarbij willen we dat de enorme verschillen die (zijn) ontstaan in de schadeloosstellingen van vergelijkbare aardbevingsschade aan vergelijkbare woningen, zo snel mogelijk worden opgelost. We vinden het belangrijk dat schade als gevolg van de gaswinning ruimhartig en duurzaam hersteld wordt.

Aanpak op hoofdlijnen

We proberen te voorkomen dat activiteiten in de ondergrond tot onacceptabele effecten leiden en houden de ontwikkelingen omtrent de gaswinning, bodemdalingsproblematiek, zoutwinning en de ondergrondse opslag van stikstof nauwlettend in de gaten. We vragen daarbij aandacht voor de problematiek van gestapelde mijnbouw, de funderingsproblematiek en de bodemdalingsproblematiek. 

Als gemeente hebben we een belangrijke rol in de versterkingsopgave en samen met de NCG willen we dit voortvarend oppakken. Dit betekent:
•    zo snel mogelijk duidelijkheid krijgen over welke woningen versterkt moeten worden,
•    voortgang hebben in de uitvoering van de woningen die versterkt moeten worden,
•    waar nodig inwoners helpen met tijdelijke huisvesting,
•    zorgen dat we als gemeente het proces voor de benodigde vergunningen, ook voor tijdelijke huisvesting, zo goed mogelijk inrichten. Dit betreft de samenwerking met NCG, de inzet op vergunningverlening en toezicht, maar ook bijvoorbeeld de afwegingen ten aanzien van RO en Erfgoed.

Daarnaast werken we aan de bredere herstel in onze gemeente met onze lokale herstelagenda als onderdeel van Nij Begun. Met Nij Begun wil het rijk werken aan erkenning, herstel en perspectief voor Groningen. Belangrijk onderdeel hierin zijn de maatregelen op het gebied van een beter schadeherstel en versterking, maar ook sociale cohesie, ruimtelijke kwaliteit en leefbaarheid. 

Ontwikkelingen

Afgelopen jaar zijn diverse maatregelen uit Nij Begun uitgewerkt die de schadeafhandeling en de uitvoering van de versterking moeten verbeteren en voor onze inwoners ‘milder, makkelijker en menselijker’ moeten maken. Hierin spelen NCG en IMG uiteraard een hele belangrijke rol. Maar ook als gemeente hebben we een grotere rol gekregen en ook financiële middelen voor een meer integrale en samenhangende aanpak van de herstelmaatregelen. Samen met andere betrokken partijen in de regio wordt in het kader van de Agenda Herstel van Groningen gewerkt aan een aanpak om als één overheid proactief en gebiedsgericht ondersteuning te bieden aan inwoners. Als gemeente willen we onze inwoners met hulpvragen zo goed mogelijk ondersteunen, vooral in situaties waarin zij vastlopen of ernstige problemen ervaren. Onze inwonersondersteuners spelen hierin een cruciale rol door bezoeken te brengen, een luisterend oor te bieden en, waar mogelijk, verder te helpen.

We zien dat de inwoners zich zorgen maken over de schadeafhandeling in het gestapelde mijnbouwgebied. Wij vinden dat bij afhandeling van schademeldingen door mijnbouw hun belang voorop moet worden gesteld. Er dient dan ook één onafhankelijke, ruimhartige en rechtvaardige schadeafhandelingsloket te komen voor alle mijnbouwactiviteiten in Groningen, waarbij alle inwoners die geconfronteerd worden met schade als gevolg van mijnbouwactiviteiten terecht kunnen. Het Instituut Mijnbouwschade Groningen en de Commissie Mijnbouw hebben hun krachten verder gebundeld en mogelijk komt er in 2026 zo’n loket.

Om te zorgen voor een veilige en verantwoorde inzet van de diepe ondergrond op land voor de energietransitie en grondstoffenvoorziening is het Rijk in 2025 gestart met het programma Duurzaam Gebruik Diepe Ondergrond (DGDO). Het programma DGDO werkt toe naar een visie en duidelijke kaders voor toekomstige activiteiten in de diepe ondergrond. De ontwikkelingen omtrent het programma DGDO blijven we volgen.

Voor een verdere beschrijving van de ontwikkelingen en de plannen voor 2026 verwijzen we naar paragraaf 5.9 (Programma Aardbevingsopgave) in de begroting.

Acties in 2026

• We voeren het lokale plan van aanpak ‘Versterking en Herstel Oldambt 2026’ uit. In dit plan, welke eind 2025 aan de raad wordt voorgelegd, zijn doelstellingen en resultaten benoemd. Voor de versterking vormt dit ook de opdracht aan NCG voor het uitvoeren van de versterkingsopgave. 

• Als onderdeel van de aanpak voor versterking en herstel werken we aan een gebiedsgerichte aanpak. In dat kader zien we de volgende acties: 

• • Voor de gebiedsontwikkeling van het lint Nieuwolda, ’t Waar en Nieuw-Scheemda voeren we de plannen uit die zijn opgesteld. 

• • We werken aan herstel, versterking en verduurzaming van de huizen in de één-overheid-aanpak in Nieuw-Scheemda en ’t Waar. 

• • We komen tot een concreet plan voor een dorpsgerichte aanpak in Drieborg met een combinatie van herstel, verduurzaming en leefbaarheid.

• We ontwikkelen en realiseren plannen en projecten voor het versterken van de leefbaarheid met de middelen vanuit Maatregel 14 vanuit het plan van aanpak dat we hiervoor hebben opgesteld.

• Waar mogelijk bieden we ondersteuning aan onze inwoners bij schadeherstel en versterking. Voor complexe situaties zetten we ons als gemeente in om oplossingen te onderzoeken en samen met verantwoordelijke partijen te realiseren. In dit kader ontwikkelen we onze (collectieve) aanpak verder en zetten we de beschikbare middelen in om knelpunten op te lossen.

• We blijven nauwgezet de ontwikkelingen en het proces omtrent de zoutwinning in het gebied Heiligerlee/Zuiderveen volgen vanuit het perspectief van onze inwoners en daar waar mogelijk maken we gebruik van de juridische bevoegdheden op basis van de Mijnbouwwet voor nieuwe en bestaande mijnbouwactiviteiten. 

• We onderhouden regelmatig contact met de mijnbouwbedrijven (Nobian en Gasunie), Staatstoezicht op de Mijnen, het ministerie van Klimaat en Groene Groei en bewoners (stichting bewonersbelangen Lanengebied en Zuiderveen). Daarbij zullen we een belangrijke gesprekspartner zijn in ambtelijke en bestuurlijke overleggen. 

• Het Nobian onderzoek over hoe de zoutcavernes op een veilige manier af te kunnen sluiten (abandonneringsplan) blijft onze aandacht houden. 

• We voeren overleg met het IMG en de landelijke Commissie Mijnbouwschade over de problematiek van gestapelde mijnbouwactiviteiten en we volgen de uitwerking van de uitkomsten van het uitgevoerde onderzoek naar gecombineerde effecten van meervoudige mijnbouwactiviteiten (GEMMA). 

• De gemeente blijft pleiten voor een uniforme benadering én behandeling van schademeldingen als gevolg van mijnbouwactiviteiten.

Beleid 2026

We streven naar een positieve gezondheid voor onze inwoners. Daarmee bedoelen we dat inwoners voldoende veerkrachtig zijn om zelf hun fysieke en geestelijke gezondheid en sociaal welbevinden te kunnen sturen. Omdat sport een belangrijke bijdrage levert aan de positieve gezondheid, willen we het sporten en bewegen zoveel mogelijk stimuleren. We vinden sporten voor iedereen belangrijk maar met name voor jongeren. De sport (en cultuur) participatie van kinderen en jongeren gaan we naar vergelijkbaar niveau brengen als in de rest van het land, want 'jong geleerd is oud gedaan'. Bij deze ontwikkeling vinden we het belangrijk dat sportvoorzieningen voor iedereen bereikbaar blijven.

Aanpak op hoofdlijnen

Door integraal samen te werken, zowel intern als met externe partners, werken we aan gezondheid in alle domeinen (‘health in all policies’). Dit mondt uit in een integraal preventieplan gericht op het terugdringen van gezondheidsachterstanden. Speerpunten daarin zijn:

1. Het versterken van de lokale sportinfrastructuur als onderdeel van de sociale basis zodat deze als voorliggende voorziening kan worden ingezet voor alle leeftijdsgroepen. Hiermee sluiten we aan op het Koersdocument Sociaal Domein.
2. Een wijkgerichte aanpak op positieve gezondheid, zodat inwoners in hun eigen buurt zelf regie kunnen voeren op hun gezondheid.

Samen met lokale sportaanbieders gaan we de ambities uit het sportakkoord realiseren. We stimuleren, onder andere als onderdeel van het Corona perspectiefplan sportdeelname onder kinderen en jongeren. Waar nodig ondersteunen we sportdeelname financieel via het Jeugdfonds Sport en Cultuur. 

Het herstelplan is enkele jaren geleden vastgesteld en was nodig om weer een financieel gezonde gemeente te worden. Op onze sportvoorzieningen zijn forse bezuinigingen vastgesteld. Het in september 2022 genomen raadsbesluit over sluiting van sporthal en zwembad De Hardenberg is per 1 juli 2023 uitgevoerd. Het sportcomplex De Hardenberg is verkocht aan het burgerinitiatief stichting MFC De Hardenberg.

We werken aan een perspectief voor de langere termijn - we hebben het ambitiedocument opgesteld en vast laten stellen door de raad - waarbij sportvoorzieningen op een aantrekkelijke en toekomstgerichte wijze kunnen worden aangeboden. Daarnaast is een haalbaarheidsonderzoek verricht naar een nieuw zwembad in combinatie met een nieuwe sporthal, waarvan de uitkomst van dit onderzoek aan de raad zal worden voorgelegd. Op basis van dit haalbaarheidsonderzoek zal nog een vervolgonderzoek worden uitgevoerd naar de kosten en mogeliike synergievoordelen met de onderwijshuisvesting.

We stimuleren het gebruik van de fiets. Niet alleen omdat beweging bijdraagt aan de gezondheid, maar ook omdat het belangrijk is voor onze jeugd, de toeristen, veiligheid en het klimaat. Zie hiervoor ook investeringen in de fietsinfrastructuur onder 2.1 Infrastructuur.

Per 1 januari 2023 is een bedrag van € 120.000 bezuinigd op onderhoud van sportvelden en -accommodaties. Het gevolg hiervan is dat we per 1 januari als gemeente geen bedrijven meer inhuren voor onderhoud van sportvelden, hetgeen inhoudt dat de financiële verantwoordelijkheid daarvoor dan bij de verenigingen ligt.

Ontwikkelingen

Na 2026 loopt het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) af. Er zijn ondere andere ketenaanpakken op Valpreventie, Kansrijke Start, Welzijn op Recept en Overgewicht & Obesitas opgestart. Er is nauwe samenhang met het Integraal Zorgakkoord (IZA), gericht op het verminderen van zorgkosten. Een nieuw akkoord: het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA) vult IZA aan en zal GALA vervangen. Het AZWA is een verbreding, concretisering en intensivering van de bestaande akkoorden. Gelijkwaardige toegang tot zorg en welzijn en het en het afwenden van het onbeheersbare arbeidsmarkttekort staan centraal. Het beschrijft een beweging van zorg naar gezondheid. Voor gemeenten is vooral een rol weggelegd in de voortzetting en intensivering van de ketenaanpakken, meer doen op mentale gezondheid en werken aan een stevigere verankering van (regionale) samenwerkingsverbanden en het inrichten van een wijkgerichte sociale basis. We weten dat er ander werk, nieuw werk en meer werk op ons af komt, maar nog niet precies wat.    

Voor sport en bewegen wordt 2026 een jaar van herijking van staand beleid. Het Sport- en Leefbaarheidsfonds, de subsidieregeling Sportstimulering Oldambt 2025 én de afspraken met de buitensportaccommodaties worden herzien. Ook verandert de focus van de inzet van buurtsportcoaches. We maken een terugtrekkende beweging uit het onderwijs en maken de buurtsportcoaches breder inzetbaar voor het sociaal domein. Dat alles is in lijn met het vastgestelde Meerjarenprogramma Sport en Bewegen, welke nog tot en met 2027 doorloopt. Tevens wordt de verdere verzelfstandiging, als vervolg op de doorlopen harmonisatie, vormgegeven. 

Acties in 2026

• We ronden het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) af.

• We stellen een plan van Aanpak Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA) op. De acties die hieruit volgen worden in IBR1 2026 toegevoegd.

• We starten met het opstellen van een nieuwe Gezondheidsnota.

• We hereiken:

• • De voorwaarden Sport- en leefbaarheidsfonds

• • De subsidieregeling Sportstimulering Oldambt 2025

• • De jaarlijkse vergoedingen voetbal en tennis

• • De rol van buurtsportcoaches naar clubkadercoach voor sport- en beweegaanbieders.

• Wat betreft het verzelfstandiging van verenigingen met een buitensportaccommodatie, gaan we toewerken naar erfpacht- en opstalovereenkomsten.

• We gaan vervolgstappen nieuwbouw sport/voortgezet onderwijs aan de Stikkerlaan voorleggen aan de raad.

• We gaan de gemeentelijke financiering van de vakleerkrachten bewegingsonderwijs middels een afbouwregeling afbouwen naar €0,- op 1 januari 2027.

De doelstelling van de plannen en initiatieven is om een duurzame en toekomstgerichte economische ontwikkeling van de gemeente Oldambt te realiseren. Dit wordt bereikt door het versterken van de regionale economie via digitalisering, innovatie, en samenwerking met regionale en provinciale partners. Specifiek richt de gemeente zich op:

1. Stimuleren van werkgelegenheid en economische groei door het revitaliseren van bedrijventerreinen en het ondersteunen van innovatieve projecten.
2. Harmoniseren van lokale strategieën met bredere regionale plannen, zoals de masterplannen voor Regiocentra, Campussen, en Oost-Groningen, om regionale synergie en versterking te bevorderen.
3. Uitbreiden en optimaliseren van het innovatienetwerk in de regio, met een focus op samenwerking, kennisdeling, en het benutten van digitale technologieën via het Digitaal Centrum Oost-Groningen.
4. Afstemmen van lokale economische ambities met de provinciale Economische Visie 2035 en de Economische Agenda Nij Begun, om zo een coherent en doelgericht economisch beleid te voeren voor de komende jaren.

Kortom, de doelstelling is om de economische veerkracht van Oldambt te vergroten door innovatie, samenwerking, en strategische investeringen in infrastructuur en kennis.

De komende jaren staat de gemeente Oldambt voor grote veranderingen op sociaal en economisch vlak. Met de verdere uitwerking van de Economische Agenda Nij Begun en de provinciale Economische Visie 2035 komen er opgaven op ons af die intensieve samenwerking tussen onderwijs, ondernemingen en overheid vragen. De nadruk ligt op het versterken van de regionale economie door middel van digitalisering, innovatie en verduurzaming.

Daarnaast spelen landelijke en regionale trends een belangrijke rol. Demografische ontwikkelingen, zoals krimp en vergrijzing, hebben invloed op de arbeidsmarkt en de vraag naar voorzieningen. Tegelijkertijd ontstaan er kansen door de groei van de vrijetijdseconomie, de energietransitie en de digitalisering van bedrijfsprocessen. Voor Oldambt betekent dit dat investeringen in kennisontwikkeling, infrastructuur en ondernemerschap cruciaal zijn om de economische veerkracht te vergroten.

De gemeente richt zich daarom op het benutten van beschikbare subsidies en fondsen, het versterken van regionale netwerken en het stimuleren van een aantrekkelijk ondernemersklimaat. Door deze ontwikkelingen in samenhang te benaderen, kan Oldambt inspelen op toekomstige uitdagingen en tegelijkertijd nieuwe kansen creëren voor brede welvaart in de regio.

•    Revitalisering bedrijventerreinen: uitvoeren van de eerste fase van de herstructurering en verduurzaming van bestaande bedrijventerreinen, inclusief betere ontsluiting en energievoorzieningen.

Beleid 2026

We willen gezamenlijk actief de interbestuurlijke samenwerking, de kwaliteit van het openbaar bestuur en het samenspel met inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties in onze provincie verder verbeteren. Bij veel onderwerpen is samenwerking in de regio of zelfs provinciaal erg belangrijk.

Aanpak op hoofdlijnen

Door samen op te trekken met de regio, (Duitse) buurgemeenten en de provincie kunnen we meer bereiken. Voorbeelden van succesvolle samenwerkingen in de regio die we willen behouden en verder versterken zijn de Regiodeal, het Regionaal Woon- en Leefbaarheidsplan (RWLP), STAG, Werk in Zicht (WIZ) en de Eems Dollard Regio waarin regionale overheden aan beide kanten van de grens samenwerken.

We willen met de andere EDR-leden de samenwerking versterken.

We leveren een bijdrage aan de verdere ontwikkeling van onze regio door de uitbouw van toerisme en recreatie (vrijetijdseconomie), onder andere via de gezamenlijke regiomarketingorganisatie ZO! Groningen.We nemen deel aan het GROS-overleg (3 noordelijke provincies + provincie Overijssel en diverse gemeenten in de regio). Hierbij wordt ingezet op de grensoverstijgende samenwerking op bestuursniveau met Nedersaksen.

Acties in 2026

• We nemen actief deel aan de genoemde samenwerkingsverbanden.  We  zetten ons in voor het realiseren en financieren van regionale (grensoverstijgende) doelen en het verwerven van aanvullende financiële middelen/ subsidies voor regionale en gemeentelijke projecten. Samen met de Duitse en Nederlandse partners werken we aan een toeristisch grensoverstijgend netwerk. 

• Samen met Westerwolde en Duitse partners willen we het project Grensland-Vestingland een nieuwe boost geven. Deze samenwerking is één van de doelen uit de toeristische visie Oost-Groningen.

Beleid 2026

De gemeente streeft naar een kwalitatief goed centrum van Oldambt, met een aantrekkelijk woon-, winkel- en verblijfsklimaat voor inwoners, bezoekers, ondernemers en investeerders. In 2022 is het Ambitiedocument centrum Oldambt door de raad vastgesteld. In dit ambitiedocument is rekening gehouden met de actualisatie van de detailhandelsvisie (2021) die heeft laten zien dat er een wijziging van het vastgoed- en detailhandelsbeleid moet plaatsvinden in het centrum. Bovendien is in het ambitiedocument aangesloten op de veranderende markt, het in 2021 vastgestelde woonprogramma en de ontwikkelingen van Blauwestad.

Aanpak op hoofdlijnen

De nadere uitwerking en uitvoering van het ambitiedocument gebeurt op programmatische wijze en conform de ontwikkelstrategie die in het ambitiedocument is vastgelegd. Op basis van de vastgestelde doelstellingen wordt steeds getoetst welke deelprojecten de meest effectieve bijdrage leveren aan het behalen van deze doelstellingen. Eventueel worden op basis hiervan deelprojecten eerder of later uitgevoerd.

Ontwikkelingen

De afgelopen jaren zijn de bouwkosten sterk gestegen en de rendementen op vastgoed gedaald. Hierdoor zijn marktpartijen momenteel minder bereid risicovolle investeringen te doen. Ondanks deze moeilijke marktsituatie wordt er door martkpartijen toch interesse getoond in de realisatie van de plannen van het ambitiedocument.

Acties in 2026

We geven een vervolg aan de voorbereiding van de projecten uit het door de raad in 2022 vastgestelde ambitiedocument voor het centrum Oldambt. Deze voorbereiding wordt conform de ontwikkelingsstrategie stapsgewijs opgepakt waarna de projecten afzonderlijk voor besluitvorming en uitvoeringsfinanciering aan de raad worden voorgelegd.

In 2026 start de voorbereiding en/of wordt een vervolg gegeven aan onderzoek van de volgende projecten:

• Project Langestraat Noord: leegstand omzetten naar een hernieuwde Langestraat door een combinatie van verkleining van winkels en toevoeging van woningen.

• Planvoorbereiding herinvulling St Lucas locatie.

• Herontwikkeling Liefkenshoek.

• Doortrekken van het water naar het Schönfeldplein.

• Op locatieniveau uitwerken van plannen voor woningbouw mede in combinatie met parkeren.

• Plan van aanpak openbare ruimte vaststellen (inrichting, vergroening, herschikking parkeervoorzieningen en verblijfs- en ontmoetingsplekken).

• Uitvoeren van een verkennings- en haalbaarheidsstudie naar een museum en/of toeristisch informatiecentrum.

• Mobiliteitsplan en uitvoeringsprogramma centrum.

• Inrichtingsplan Marktplein.

In 2026 start en/of wordt een vervolg gegeven aan de uitvoering van de volgende projecten:

• Project Langestraat Noord: oplevering deelproject oude Bristollocatie en uitvoering ‘brandlocatie’ en oude H&M locatie.

• Start bouwrijp maken St Lucaslocatie en Blaauwlocatie.

• Stimuleringsaanpak pui- en gevelverbeteringen Langestraat.

• Nieuwbouw gemeentehuis.

• Sloop van de Blaauwlocatie.

Beleid 2026

In 2026 is de vrijetijdseconomie in Oldambt meer op de kaart gezet en heeft onze gemeente zich geprofileerd als De Graanrepubliek in de bestemming Oost-Groningen. Toerisme zien we als een belangrijke kans voor verdere ontwikkeling van onze regio (bezoekers, werkgelegenheid, recreatiemogelijkheden voor de eigen inwoners, instandhouding voorzieningenniveau, etc.). Cultuur draagt bij aan de leefbaarheid, het bevordert de creativiteit, stimuleert toerisme en is belangrijk voor jong en oud. Toeristische mogelijkheden zien we vooral door cultuur te verbinden met toerisme (evenementen, etc.), in te spelen op de cultuurhistorie (verleden) en het rijke erfgoed in onze gemeente. In 2026 hebben we opnieuw een bijdrage geleverd aan het behouden en door ontwikkelen van het Oldambtster erfgoed en daarmee de unieke gebiedsidentiteit van de Graanrepubliek door het schetsen van een toekomstperspectief voor de Oldambtster boerderijen en een integraal beleidskader voor erfgoed en archeologie.

Aanpak op hoofdlijnen

We leggen verbindingen tussen cultuur, erfgoed en toerisme. 

We werken met de Oost-Groninger gemeenten (ZO! Groningen) verder aan de nadere uitwerking en uitvoering van de Regiovisie Vrijetijdseconomie Oost-Groningen (onder andere de verbreding van het netwerk van toeristische ondernemers). In 2021 hebben we onderzoek gedaan naar toerisme in Oldambt. Aan de hand van deze cijfers willen we meten of we de aantallen met onze inspanningen kunnen verhogen. Het onderzoek wordt tweejaarlijks gehouden.

Het accent bij de verdere uitbouw van de toeristische speerpunten ligt bij: Blauwestad, Binnenstad Winschoten, Bad Nieuweschans, onze Waddenkustzone langs de Dollard (Werelderfgoed Waddenzee) en het thema De Graanrepubliek.
Wij zetten in op het ontwikkelen van een eigen regionaal DNA voor de gemeente Oldambt (een zogenoemd ‘place branding’). Wij houden daarbij rekening met de Duitse gasten.

We versterken de culturele sector door het ondersteunen op het gebied van ledenwerving, andere samenwerkingsvormen en fondsenwerving. We willen inzetten op cultuur en hebben daarbij ook aandacht voor de kleinere clubs en een eerlijke verdeling van de beschikbare cultuurgelden. We stimuleren de deelname aan culturele activiteiten door kinderen en jongeren door dit financieel te ondersteunen.

We werken samen met de Nationaal Coördinator Groningen, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Provincie Groningen, aardbevingsgemeenten en Libau aan een verder uitvoering van het Geactualiseerde Erfgoedprogramma 2020-2023.

We willen het gebruik van de fiets stimuleren. Niet alleen omdat beweging bijdraagt aan de gezondheid, maar ook omdat het belangrijk is voor onze jeugd, de toeristen, veiligheid en klimaat. Verwezen wordt ook naar programma 2 Woonklimaat en leefomgeving.

Ontwikkelingen

De toeristische monitoringsresultaten en de provinciale investeringsagenda ‘Baanbreker’ vormen de basis voor de nieuwe beleidsvisie en het uitvoeringsprogramma.

Acties in 2026

• We gaan de culturele broedplaats voor kinderen en jongeren door ontwikkelen.

• We stellen een plan op om culturele voorzieningen in Oldambt beter bereikbaar en betaalbaar te maken voor inwoners van Oldambt en de omliggende gemeenten.

• We dragen de historie en het verhaal van Oldambt actief uit. Hiervoor:

• • Ronden we de visie op het presenteren van de geschiedenis en identiteit van Oldambt af.

• • Participeren we in de plannen voor het toekomstbestendig maken van het Klokkengieterij museum en Museum Slag bij Heliligerlee.

• We stellen een nieuwe beleidsvisie en een ontvoeringsprogramma vrijetijdseconomie voor Oldambt vast. Deze visie vormt het kader voor de ontwikkeling van recreatie en toerisme in de komende jaren.

• We richten ons, ondersteund door de VWG (Vereniging van Waddenzeegemeenten) op de gastvrijheid in het Werelderfgoed Waddenzee. Dit doen we door participatie aan het programma integraal gastheerschap met thema’s zoals educatie, destinationmanagament en natuurbeheer. We zoeken de samenwerking met andere VWG-gemeente in de provincie Groningen zoals Het Hogeland en Eemsdelta. Zowel bestuurlijk als ook ambtellijk. 

• We richten ons, ondersteund door de VWG (Vereniging van Waddenzeegemeenten) op de gastvrijheid in het Werelderfgoed Waddenzee:

• • We participeren in het programme integraal gastheerschap met thema’s zoals educatie, destinationmanagement en natuurbeheer.

• • We zoeken de samenwerking met andere VWG-gemeenten in de provincie Groningen zoals Het Hogeland en Eemsdelta zowel bestuurlijk als ook ambtelijk.

Beleid 2026

We blijven werken aan een arbeidsmarkt waarin vraag en aanbod beter op elkaar aansluiten. We streven naar een kwalitatieve match tussen de personeelsbehoeften van ondernemers en het arbeidspotentieel van onze inwoners, met bijzondere aandacht voor mensen met een (grote) afstand tot de arbeidsmarkt.

Aanpak op hoofdlijnen

We trekken bedrijven aan uit kansrijke sectoren die aansluiten bij het arbeidspotentieel in onze regio. We benutten hierbij de mogelijkheden van impulsgelden en regionale samenwerking, bijvoorbeeld binnen de arbeidsmarktregio Werk in Zicht.
Tegelijkertijd investeren we in het activeren van inwoners die nu (nog) niet meedoen, onder wie statushouders, jongeren zonder startkwalificatie en mensen in langdurige bijstand. Met het programma Talent in zicht begeleiden we inwoners met potentie, maar zonder duidelijke arbeidsmarktkansen, naar duurzame participatie. De werkwijze is activerend, persoonlijk en toekomstgericht.
In 2026 werken we samen met Afeer aan de ontwikkeling van een nieuw uitvoeringsplan en een gedeelde visie op werk en participatie. Dit is nodig vanwege:

• de veranderingen in landelijke wet- en regelgeving (zoals de Participatiewet in balans),
• het belang van betere afstemming tussen gemeente en uitvoering,
• en de beschikbaarheid van impulsgelden die ruimte bieden voor vernieuwing.

We versterken onze grip op de instroom in participatietrede 1 en 2, onder meer door een gerichtere toegang tot de bijstand en meer focus op vroege ondersteuning en begeleiding op maat.
Ook leveren we een actieve bijdrage aan een inclusieve, regionale én grensoverschrijdende arbeidsmarkt, waarin jongeren, statushouders en andere werkzoekenden betere kansen krijgen op duurzame deelname.

Acties in 2026

• We gaan aan de slag met fase 2 van Talent in zicht waarbij we een instrumentarium en werkwijze gaan ontwikkelen voor de mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt.

• We gaan samen met Afeer een nieuwe visie op re-integratie en uitvoeringsplan uitwerken gericht op de hervorming van de arbeidsmarktinfrastructuur en de  toekomst voor het sociaal ontwikkelbedrijf.

• We starten met de implementatie van de Participatiewet in balans: vastleggen van nieuwe beleidskaders, aanpassen van werkprocessen en trainen van medewerkers om meer maatwerk, vertrouwen en begeleiding te realiseren.

• We gaan de projectkaart sociale inclusie en het Talentperron opzetten vanuit het WiZ-kaderplan.

• We gaan van start met het NPG project Leven Lang Ontwikkelen (LLO).

• In 2026 zijn er 60 mensen doorgestroomd uit het project Overbrugbanen naar werk of vervolgtrajecten.

• We gaan aan de slag met de implementatie van de wet van School naar duurzaam werk die zorgt voor betere integrale aanpak van schooluitval en langdurige werkloosheid.

Wmo en jeugd

Beleid 2026

In 2026 willen we een sociale gemeente zijn waarbij de hulpvraag centraal staat en niet het recht. Omdat we de sociale voorzieningen betaalbaar moeten houden, willen we deze beschikbaar stellen aan inwoners die het nodig hebben. De gemeente kan en hoeft niet iedere hulpvraag met specialistische hulp op te lossen. Indien een inwoner specialistische zorg krijgt, wordt  deze efficient en effectief georganiseerd en uitgevoerd en is deze rechtmatig en voldoet aan de kwaliteitseisen. Het aanbod aan sociale voorzieningen wordt binnen de financiële mogelijkheden afgestemd op de verschillende zorgbehoeften, waarbij we oog hebben voor de meest kwetsbare inwoners. Verschillende typen voorzieningen zijn beschikbaar, afgestemd op de zwaarte van de hulpvraag, de verschillende leefgebieden en voor iedere leeftijd. We willen normaliseren in plaats van medicaliseren en problematiseren. We maken daarom meer gebruik van voorliggende voorzieningen en zetten in op vrij toegankelijke algemene voorzieningen en preventie. Vrijwilligers en (jonge) mantelzorgers vervullen daarin een belangrijke rol. Dit wordt door ons zeer gewaardeerd en verdient meer aandacht. We gaan we de sociale vraagstukken integraal aanpakken en op verschillende niveaus schotten tussen voorzieningen doorbreken. We kiezen hierbij niet voor systeemoplossingen, maar voor creatieve maatwerkoplossingen waarbij de mens centraal staat. We continueren wat we hebben opgebouwd en versterken wat goed gaat. Veel dingen die gebeuren horen bij het ‘normale’ leven en vragen niet direct om professionele hulp.

Aanpak op hoofdlijnen

Algemeen:

• We gaan uitvoeringsprogramma’s maken om uitvoering te geven aan de nieuwe beleidsvisies Jeugd en Wmo. Daarbij gaan we aandacht hebben voor de kwaliteit en rechtmatigheid in de zorg in brede zin, om effectieve en efficient de zorg te organiseren.

Hoofdlijnen Jeugdzorg:

• Wij organiseren een sterke Algemene Voorziening voor ‘Basishulp Jeugd en Gezin’ die vrij toegankelijk is. Iedereen kan hier gemakkelijk de toegang naar jeugdhulp vinden. Wanneer deze hulp niet toereikend is of er tijdelijk iets meer nodig is, dan is specialistisch maatwerk beschikbaar.
• We bouwen verder aan de transformatie beweging vanuit de lokale context: wij organiseren een sterke basishulp jeugd en gezin en als je er dan niet uitkomt is er specialistische hulp. We denken en werken vanuit wat jeugd en gezin nodig heeft en niet vanuit jeugdhulpproducten. De sleutel tot verandering is een andere werkwijze, die moet leiden tot een duurzame cultuurverandering, zowel van de aanbieders van hulp als van de gemeenten.

Wmo:

• We hanteren het volgende uitgangspunt: preventief waar mogelijk en specialistisch waar nodig.
• Inwoners die de huishoudelijke hulp zelf kunnen betalen zouden dit niet ten koste van gemeenschapsgeld moeten doen.
• We richten ons komend jaar op het versterken van ‘Welzijn op Recept’ door het stimuleren van meer doorverwijzingen, met als doel de zorg te ontlasten. Daarnaast zetten we in op het verder verankeren van Welzijn op Recept binnen huisartsenpraktijken, zodat het een vanzelfsprekend onderdeel wordt van de eerstelijnszorg. Hiermee werken we aan een structurele samenwerking tussen het sociaal domein en de zorg.

Beschermd Wonen:

• De transformatie van Beschermd Wonen naar Beschermd Thuis wordt verder doorgezet in 2026. Dit betekent dat wonen en zorg steeds meer van elkaar worden gescheiden. Daarnaast wordt verder ingezet op een lokale aanpak van dak- en thuisloosheid. In 2025 hebben we als gemeente steeds meer zicht gekregen op de omvang van het dak- en thuisloosheidsprobleem in Oldambt. Het Lokaal Actieplan Dakloosheid zal richting geven aan de concrete aanpak van dit vraagstuk, met als uitgangspunt ‘Wonen Eerst'. Hiermee wordt invulling gegeven aan de zes pijlers zoals omschreven in het Nationaal Actieplan Dakloosheid en de regionaal gestelde ambities. 

Zorg en veiligheid:

• Zorg en veiligheid zijn onlosmakelijk verbonden en vragen om een integrale aanpak. Veel casussen beginnen binnen het sociaal domein, waarbij preventie en vroegsignalering cruciaal zijn om escalatie naar veiligheidscasuïstiek te voorkomen. Het zwaartepunt ligt bij de uitvoering in brede zin, waarbij zowel professionals binnen het sociaal domein als binnen veiligheidsstructuren betrokken zijn. Voor de beleidsmatige context wordt verwezen naar programma Veiligheid, paragraaf 2.2. Daar ligt de nadruk op beleidsmatige verdieping en samenwerking; hier wordt de voortgang van concrete acties binnen het sociaal domein toegelicht.

Ontwikkelingen

Algemeen:
•    De kosten in het sociaal domein blijven de komende jaren een belangrijk aandachtspunt. De betaalbaarheid blijft onder druk staan door stijgende tarieven als het gevolg van de loontwikkeling in de diverse cao’s.
•    De spanning op de arbeidsmarkt zorgt voor personeelstekorten in veel branches. Als het gevolg van deze krapte kampen zorgaanbieders met wachtlijsten, daardoor krijgen inwoners niet altijd direct de benodigde zorg.

Jeugdzorg:
•    De inzet van niet gecontracteerde (jeugd)zorg (hierna te noemen NGZ) stijgt (per saldo) in onze gemeente. Dit is een ontwikkeling die vanuit rechtmatigheids- en kwaliteitsoverwegingen actie en sturing vereist. NGZ is een maatwerkcontract die is overeengekomen tussen één jeugdhulpaanbieder en de gemeente. Met als doel om een jeugdige te ondersteunen omdat er binnen het gecontracteerde zorglandschap geen passende plek is gevonden.

Laaggeletterdheid:
•    Met de nieuwe bibliotheekwet krijgen gemeenten een zorgplicht voor het bibliotheekwerk. Daarnaast wordt van gemeenten verwacht dat zij meerjarenbeleid ontwikkelen op dit terrein.

Toegankelijkheid:
•    In 2025 is de Lokale Inclusie Agenda (LIA) opgesteld om Oldambt nog toegankelijker te maken, op verschillende gebieden. Dit is een wettelijke taak die voortvloeit uit het VN-Verdrag voor rechten van personen met een beperking.

Acties in 2026

Algemeen:

• Contractmanagement binnen het sociaal domein wordt verder ontwikkeld en toegepast, hierbij ligt de focus op de doelmatigheid en rechtmatigheid van zorg.

Jeugd

• We gaan continueren wat we al doen (en effectief is) en borgen de reeds lopende projecten, denk aan: informele gezinsondersteuning, de pilot collectieve jeugdhulp op het speciaal onderwijs (de Stuwe), school als wijk / Vraagbaak, M@zl (verzuimaanpak), Route Rubicon, Coalitie Kansrijke Start. Toukomstbuddy’s.

• We breiden de algemene voorziening jeugd (SoWiesO) uit met een aantal jeugdhulpproducten gericht op:

• • Specialistische begeleiding voor het individu en / of het gezin. 

• • Individuele enkelvoudige GGZ behandelingen.

• • Begeleiding en expertise verslavingsproblematiek, LVB, en echtscheidingsproblematiek.

• Het inkopen van aanvullende jeugdhulp in regio oost (netwerksamenwerking met een beperkt aantal aanbieders). In 2026 wordt een analyse en een visiedocument gemaakt, als onderdeel van de aanbesteding.

• Het regionaal inkopen van hoogspecialistische jeugdhulp  (netwerksamenwerking met een beperkt aantal aanbieders). Tot 2023 wordt er stapsgewijs toegewerkt naar de volledige nieuwe inkoop van de hoogspecialistische jeugdhulp. In 2026 richten we ons op een andere werkwijze omtrent specialistische jeugdhulp en het anders organiseren van intensief ambulante interventies.

• Mits de raad akkoord gaat de kadernota wordt er in 2026 uitvoering gegeven aan het rapport van Molendrift om het risicogedrag van jongeren te verminderen door (nog) meer in te zetten op preventie en het verstevigen van de pedagogische basis.
  Het rapport bevat een groot aantal aanbevelingen, onder andere op het gebied van jongerenhuisvesting, vakantiewerk, talentontwikkeling, aansluiting bij zorgteams op school, Europese uitwisselingen VMBO, digitale jongerenraad.

Wmo:

• Anticiperend op veranderende wetgeving onderzoeken we wat de invoering van de inkomensafhankelijke bijdrage vraagt van de gemeentelijke organisatie en treffen we de nodige voorbereidingen om de implementatie ervan onverwijld en adequaat te laten verlopen wanneer de wetgeving dit mogelijk maakt.

• We stellen een Lokale Inclusie Agenda vast en daarmee ook de Regenboog Uitvoeringsagenda.

• In 2026 worden voor diverse thema’s binnen de Wmo afzonderlijke uitvoeringsplannen opgesteld.

• De acties die volgen uit  deze uitvoeringsplannen Wmo worden benoemd in de eerste IBR van 2026.

• We gaan om de zorgcontinuiteit te waarborgen de levering van hulpmiddelen zoals rolstoel, driewielfiets en scootmobiel ed. en ook de trapliften opnieuw aanbesteden in Oost-Gronings verband.

Onderwijs en kinderopvang:

• We gaan de LEA (lokaal educatieve agenda) herinrichten en stellen een uitvoeringsagenda op. Als gemeente hebben we de wettelijke verplichting om met schoolbesturen en kinderopvang jaarlijks overleg te voeren over onderwijsachterstanden. De overlegstructuur wordt aangescherpt om meer regie te krijgen en betere stappen te zetten.

• We gaan de kwaliteit in het VVE-aanbod verhogen, door:

• • Het maken van concrete afspraken over de doelgroepdefinitie, toeleiding, doorgaande lijn, warme overdracht, resultaatafspraken. Deze worden vastgelegd in een kwaliteitskader.

• • Het vormgeven van de zorgroute voor kinderen met extra ondersteuningsbehoeften

• • Het monitoren en duiden van de cijfers met behulp van de Peutermonitor

• • Het bespreken van knelpunten in het VVE-aanbod, om gezamenlijk tot oplossingen te komen.

• We gaan de SMI regeling aanpassen. Deze regeling heeft als doel te voorzien in een tegemoetkoming in de kosten van kinderopvang op grond van een sociaal en/of medische indicatie.

• We gaan het beleid toezicht en handhaving Kinderopvang aanpassen, uitvoeren en monitoren.

• In 2026 ronden we de overkoepelende visie op laaggeletterdheid af, met als doel de zelfredzaamheid van onze bewoners te vergroten.

• We gaan de uitvoerignsagenda Beschermd Wonen afronden.

• De uitvoeringsagenda Beschermd Wonen gaan we uitvoeren en monitoren.

• Het Lokaal Actieplan Dakloosheid gaan we uitvoeren en monitoren door inte zetten op pilots die invullign geven aan de pijler Wonen Eerst.

• We zetten verder in op lokaal casemanagement voor dak- en thuislozen door de functie Casemanager Maatschappelijke Opvang verder uit te breiden.

• We versterken de verbinding tussen zorg en veiligheid op casus- en procesniveau en binnen uitvoeringsstructuren, met aandacht voor heldere rollen, overleg en integrale samenwerking.

• We gaan de regionale aanpak Geweld in Afhankelijkheidsrelaties (GIA) aanvullen met lokale inzet, aansluitend bij de uitvoeringspraktijk en context van de eigen organisatie.

• We gaan de implicaties en mogelijkheden voor lokale uitvoering van het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming (0-100) verkennen, als voorbereiding op gefaseerde implementatie.

• We versterken de aanpak rond onbegrepen gedrag en onvrijwillige zorg, met inzet op borging van bestaande werkwijzen en het verkennen van aanvullende ontwikkelkansen.

• We gaan de Aanpak ter Voorkoming van Escalatie (AVE) verder implementeren, inclusief het trainen van professionals, het borgen van werkafspraken en het monitoren van de voortgang.

• Doorlopende implementatie en borging van de meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling.

• Voortzetting en uitwerking van de Voorzorggroep, voor inwoners in afwachting van SGGZ-ondersteuning, in samenwerking met netwerkpartners en met aandacht voor best practices in de regio.

Het doel voor statushouders (eigenlijk vergunninghouders) is tweeledig. Het huisvesten zelf en het zelfstandig meedoen in de lokale samenleving. Het bevorderen van integratie en participatie (Uitvoeringplan) is hierbij belangrijk. Daarbij hebben we ook oog voor het (versterken van) draagvlak voor het ontvangen van nieuwe Nederlanders in de lokale samenleving. 
Vanuit de inburgeringswet 2021 zijn de volgende taken opgelegd aan de gemeente:

1. Van brede intake tot start van de leerroute
De brede intake vormt samen met de landelijk te ontwikkelen leerbaarheidstoets de basis voor het Plan Inburgering en Participatie (PIP) dat met elke inburgeraar wordt opgesteld.

2. Financieel ontzorgen en financiële zelfredzaamheid
Inburgeraars moeten zo snel mogelijk stappen kunnen zetten op weg naar maatschappelijke deelname. Dat is moeilijker wanneer men bezig is met financiële en administratieve vraagstukken. Daarom heeft de gemeente de opdracht om inburgeraars die een beroep doen op de Participatiewet gedurende minimaal zes maanden financieel te ontzorgen. De VKB is hierbij betrokken. 

3. Maatschappelijke begeleiding
De statushouders worden gedurende de eerste fase van hun verblijf begeleid en ondersteund bij het regelen van praktische zaken en bij de kennismaking met de Nederlandse samenleving en de lokale omgeving. Deze taak is ondergebracht bij SWO. 

4. Module Arbeidsmarkt en Participatie (MAP) en kennis van de Nederlandse Maatschappij (KNM)
Het inburgeringstraject bevat in ieder geval een Module Arbeidsmarkt en Participatie (MAP) en een Module Kennis van de Nederlandse maatschappij (KNM).

5. Het Participatieverklaringstraject (PVT) 
Om inburgeraars kennis te laten maken met de kernwaarden van de Nederlandse samenleving volgen zij een Participatieverklaringstraject (PVT)

6 Leerroutes 
Het belangrijkste onderdeel van de Wet inburgering 2021 zijn de drie leerroutes die leiden tot het inburgeringsexamen: De onderwijsroute, De B1- route of De Z- route (zelfredzaamheidsroute).

• Financieel ontzorgen is uitgezet bij de VKB. De gemeente zal met verschillende externe partijen een plan van aanpak maken:

• • Taken zullen worden uitgebreid bij SWO en de VKB en worden geëvalueerd. 

• • Het aanbod van verschillende ketenpartners gaan we samenbrengen ter bevordering van de financiële zelfredzaamheid van de statushouder.

• Maatschappelijke begeleiding wordt uitgevoerd door Sociaal Werk Oldambt (SWO). Hierbij is het van belang dat de samenwerking met de regievoerders van de gemeente goed wordt ingezet. De regievoerders zijn leidend in dit proces:

• • De taken van de maatschappelijke begeleiding zijn uitgeschreven en besproken met SWO. Dit zullen we monitoren en evalueren via gesprekken en rapportages die we aangeleverd krijgen van SWO. 

• • Vrijwilligers vervullen een belangrijke rol bij de maatschappelijke begeleiding van statushouders. Hier willen we meer op in gaan zetten.

• De leerroutes zijn uitgezet bij verschillende gespecialiseerde onderwijsinstellingen:

• • Voor de Z-route zal een statushouders 800 participatie uren moeten voltooien. Hiervoor zullen we nog wat extra aandacht moeten hebben en afspraken moeten maken met maatschappelijke organisaties over de inzet en begeleiding hiervoor.

• • We gaan jaarlijkse evaluatiemomenten met verschillende onderwijsroutes/ instellingen inplannen.

• Interventies en doorontwikkeling:

• • Fietslessen voor statushouders willen we zo snel mogelijk inzetten om de statushouders verkeerveilig en mobiel te maken en om de uitbetaling van de gemaakte reiskosten te beperken.   

• • We maken een informatiemap specifiek voor statushouders ontwikkelen met tekst en uitleg over de rechten en plichten verbonden aan de inburgering, bijstandsuitkering etc. Waar nodig vertaald in eigen taal. 

• • We plaatsen van actuele informatie op de website over het inburgeren en huisvesten van statushouders binnen de gemeente. 

• • Voldoen aan de taakstelling ‘huisvesting statushouders’ die wordt opgelegd vanuit het Rijk. 

• • Minimaal 2 keer per jaar plannen we evaluaties in met ketenpartners over de ingekochte producten zodat de kwaliteit optimaal blijft en getoetst wordt. 

Beleid 2026

We willen dat onze inwoners en ondernemers sneller en op de juiste manier worden ondersteund om te voorkomen dat problemen escaleren. Als we dit realiseren leidt dit zowel tot maatschappelijke als financiële opbrengsten.

Aanpak op hoofdlijnen

We realiseren ons terdege dat de oplossing van de armoede en schuldenproblematiek niet in handen van Oldambt is. Wel zetten we in op preventie en uiteraard blijven we ons ook richten op het ondersteunen van inwoners en ondernemers die armoede en schuldenproblematiek ervaren.

In het kader van het Corona Perspectiefplan werken we de prioritaire thema's: lokale economie, schulden en armoede en kinderen en jongeren (zie kadernota 2022-2025) uit in een integraal plan als katalysator om blijvende impact te bewerkstelligen op het thema intergenerationele armoede. Onze NPG-aanvraag Generatierijkdom voorziet in een pilot voor het doorbreken van intergenerationele armoede en inzetten van de Doorbaakmethode. 

Met het project Generatierijkdom zetten we in op het verbeteren van toekomstperspectieven voor kinderen en jongeren, het doorbreken van het taboe rondom armoede en schulden, gezinnen financieel en sociaal zelfredzaam maken en gelijke kansen voor kinderen en jongeren in het onderwijs.
Dit doen we door:

• Het aanbieden van financiële educatie op basisscholen en voortgezet onderwijs om te werken aan de versterking van (toekomstige) financiële zelfredzaamheid van kinderen.
• Voor huishoudens met hulpvragen op diverse gebieden, o.a. financiële problematiek, is ondersteuning aanwezig in de vorm van bv de Toukomstbuddy of de Vraagbaak op School.
• Het verbeteren van het toekomstperspectief van jongeren door ze te laten werken aan een startkwalificatie en/of het wegwerken van schuldenproblematiek en bijbehorende stress.
• Het inzetten van de doorbraakmethode.

De minimaregelingen in Oldambt zijn door bezuinigingen van 2019 behoorlijk versoberd. Daarnaast zijn door o.a. inflatie de kosten van het dagelijks leven aanzienlijk gestegen. Dit botst met de in 2024 vastgestelde visie op bestaanszekerheid, waardoor een herijking wenselijk is. Doel is bestaanszekerheid voor alle inwoners.

Acties in 2026

Beleid 2026

De gemeente Oldambt wil in 2050 een CO2-neutrale en klimaatbestendige gemeente zijn. Voor 2030 is de landelijke doelstelling een CO2-reductie van 55% ten opzichte van 1990. Dit wordt gerealiseerd door zowel energie te besparen, als op te wekken. Heel Oldambt is in 2050 aardgasvrij. Met de warmtetransitie wordt ingezet op woningverbeteringen, energie- en aardgasbesparingen. Het streven is dat wonen in Oldambt betaalbaarder, comfortabeler en aantrekkelijk wordt voor jong en oud. Het structureel terugdringen van energiearmoede heeft aandacht in het bijzonder.

De gemeenten in Nederland hebben daarnaast een grote opgave op het gebied van klimaatadaptatie. In 2021 is het klimaatakkoord gesloten om de effecten van klimaatverandering tegen te gaan en de uitstoot van broeikasgassen fors terug te dringen. We zijn ons ervan bewust dat weersextremen een bedreiging kunnen vormen voor de veiligheid en leefbaarheid in onze regio. Deze kwetsbaarheden komen vooral voor op het gebied van hitte, droogte en hevige neerslag. Ook overstromingsrisico’s kunnen een bedreiging vormen. We hebben de ambitie om kwetsbaarheden en risico’s die ontstaan door klimaatverandering te verminderen. Dit doen wij niet alleen. Regionale samenwerking en gezamenlijke actie is hiervoor een vereiste.

Aanpak op hoofdlijnen

Voor de gebouwde omgeving heeft Oldambt de regierol en daar hoort de wettelijke verplichting bij (de omgevingswet) om eind 2026 een warmteprogramma op te leveren. In dit programma moet duidelijk worden hoe wij in 2050 volledig van het aardgas af zijn en welke stappen wij daarvoor de komende jaren nemen. Het warmteprogramma volgt de transitievisie warmte op en kent nadrukkelijk meer eisen. Dit vraagt om het maken van keuzes en het bepalen van de richting. De isolatieaanpak van Nij Begun (Maatregel 29) is een belangrijke pijler voor het behalen van het doel in 2050.

In september 2025 is de isolatieaanpak van start gegaan. Deze aanpak volgt uit maatregel 29 van Nij Begun. Met de isolatieaanpak hebben wij als gemeente de mogelijkheid om inwoners versneld te ondersteunen bij de verduurzaming van hun woning. De isolatieaanpak is gericht op de ondersteuning van inwoners. Als gemeente informeren wij inwoners over de financiële mogelijkheden en ondersteunen wij bij de stappen richting de uitvoering.   

Door stapsgewijs woningen te verduurzamen en energie te besparen willen we een besparing van het aardgasverbruik in 2030 realiseren van gemiddeld 20%. Dit willen we uitbreiden totdat heel Oldambt in 2050 aardgasvrij is.

Verder zal de komende jaren uitvoering worden gegeven aan het programma Zon en Wind. Tot 2030 werken we mee aan de realisatie van maximaal 100 hectare zonneparken die circa 100.000.000 kWh aan energie opleveren. Daarmee dragen we bij aan de doelstellingen van de Regionale Energie Strategie (RES) voor 2030.

De Regionale Adaptatie Strategie Groningen en Noord-Drenthe (RAS) is de uitwerking van onze ambitie en samenwerking op het gebied van klimaatadaptatie. Een verdere uitwerking hiervan komt in de uitvoeringsagenda van de RAS, ook wel RUA genoemd. 

De gevolgen van klimaatverandering zorgen voor een grote opgave. Deze opgave staat ook in relatie met een aantal andere thema’s in de fysieke leefomgeving. Denk aan bijvoorbeeld de bouw, infrastructuur en natuurbeheer. Het is daarom een belangrijk thema in het kader van de nieuwe omgevingsvisie. We blijven het afkoppelen van regenwater op particulier terrein middels een subsidie stimuleren. Ook proberen we ons eigen water- en rioolsysteem continu robuuster te maken om zo beter bestand te zijn tegen hoosbuien. We zoeken een combinatie tussen afkoppelen van regenwater en aanvoer voor waterpartijen en kijken daarnaast naar inlaatmogelijkheden vanuit boezemkanalen. Daarnaast zal er in de openbare ruimte ook meer plek voor water moeten komen. Om in tijden van droogte niet in de problemen te komen met waterstanden in gemeentelijke waterpartijen, zal water langer vastgehouden moeten worden of moet worden gekeken naar aanvoermogelijkheden.

Zie ook het programma woon- en leefklimaat voor wat betreft duurzame woningen.

Acties in 2026

Duurzame elektriciteit

• In 2026 wordt een samenwerkingsplan met Enexis uitgewerkt, met daarin aandacht voor aansluitingen, samenwerking tussen overheden, netbeheerders, ondernemers en inwoners.

Duurzame warmte

• In 2026 is de isolatieaanpak Nij Begun ingericht en draaiend, waarmee woningen klaar gemaakt worden voor de uitvoering van het warmteprogramma.

• Als vervolg op de transitievisie warmte wordt in 2026 het warmteprogramma opgesteld.

• Met het verdiepende onderzoek naar de restwarmte van Google dat in 2025 is uitgevoerd, kan in 2026 worden besloten hoe- en of we een vervolg geven aan een restwarmtenet in Winschoten.

• We starten in 2026 met het vervolg op de campagne van Oldambt Verwarmt om inwoners te bereiken en te ondersteunen bij energiebesparing en de isolatieaanpak van Nij Begun.

Afronding Nieuwborgen.net

• Nieuwborgen richt zich in 2026 op de afspraken met Groninger Huis over het verduurzamen van de woningvoorraad in het projectgebied. Het project loopt tot 2028, wanneer de evaluatie plaatsvindt. De verwachting is dat het project eerder is afgerond.

Klimaatadaptatie

• We stimuleren inwoners met het nemen van klimaatadaptieve maatregelen door het opstellen van een regionale subsidieregeling.

• We gaan een regenwaterstructuur aanleggen in het centrum van Scheemda.

• We gaan een regenwaterriool in de Kerkwijk in Nieuw Scheemda aanleggen.

• We gaan een brede klimaatsubsidie opstellen.

Onderhoud

• We gaan de riolering aan de Constantijn Huygenslaan in Winschoten relinen.

• We gaan de riolering aan de Molenweg in Winschoten relinen.